اعتياد به اينترنت

روزنامه ايران
يكشنبه ١١ مرداد ۱۳۸۳

اعتياد به مواد مخدر و سيگار محدود نمى شود. در جهان انسان هاى بسيارى وجود دارند كه به تلويزيون و اينترنت معتادند، عده اى به قمار و عده اى به بازى هاى كامپيوترى. عده اى به كتاب خواندن معتاد شده اند وعده اى ديگر به كارشان. اعتياد به اين پديده ها، معمولاً ريشه در فرار از زندگى اجتماعى دارد. اين هفته نگاهى به مسأله «اعتياد اينترنتى» مى اندازيم و هفته هاى بعد انواع ديگر اعتيادهاى اجتماعى را مورد بررسى قرار مى دهيم.

آيا تا به حال خانواده تان به شما گفته اند كه زياد پشت كامپيوتر مى نشينيد؟ آيا دوستانتان به شما تذكر داده اند كه غير اجتماعى و حساس شده ايد؟ آيا تا به حال تا ساعت سه صبح بيدار مانده ايد تا در سايت هاى اينترنت بچرخيد و موسيقى و پس زمينه دانلود كنيد؟ آيا غذايتان را پشت كامپيوتر مى خوريد و فقط وقتى از اينترنت بيرون مى آييد كه اعتبار كارت تان تمام شده باشد؟ اگر جوابتان مثبت است بايد بگويم شما هم يكى از ميليون ها نفرى هستيد كه در جهان به صفحه كامپيوتر و اينترنت معتادند.
«اعتياد به اينترنت» (IAD) پديده بسيار جديدى است كه هنوز بسيارى با آن كنار نيامده اند. عده اى معتقدند نمى توان علاقه عده اى به وبگردى را با اعتياد به مواد مخدر، الكل و ياحتى سيگار مقايسه كرد. اصطلاح «اعتياد به اينترنت» كمتر از ده سال است كه ميان روانشناس ها و كلينيك هاى درمانى رايج شده و بسيارى از متخصصان اعتياد هنوز بر سر آن اختلاف نظر دارند. در جامعه هم اين تصور عمومى وجود دارد كه مردم، خود خواسته پاى كامپيوتر يا اينترنت مى نشينند، در حاليكه اعتياد به مواد مخدر يا امثال آن، چندان به اراده و خواست مربوط نمى شود.
با اين همه تحقيقات گسترده اى كه روى كاربران اينترنتى صورت گرفت، به روشنى نشان داد بسيارى از آنها به اينترنت معتادند. در تحقيقى كه دانشگاه پيتسبورگ بر روى ۳۶۰ كاربر اينترنتى انجام داد، معلوم شد كسانى كه به چت روم ها، وبگردى و ايميل وابسته شده اند به علايمى شبيه الكلى ها يا معتادان به مواد مخدر دچارند. بسيارى از آنها از بى خوابى رنج مى برند. اما نمى توانند از كامپيوتر خود دل بكنند، آن ها هميشه خسته هستند. روابط شان با اطرافيان و جامعه به حداقل رسيده و هنگامى كه از اينترنت بيرون مى آيند حالتى عصبى دارند. مهمترين ويژگى معتادان به اينترنت دروغگويى آنها است. آنها مدام به اطرافيان خود اينگونه وانمود مى كنند كه در اينترنت، كار مهمى دارند.
در واقع اينترنت نيز مانند الكل و قمار، فضايى است براى گريختن از دنياى واقعى. معتادان به اينترنت حداقل ۶۰ ساعت در هفته در چت روم ها و سايت هاى بازى وقت مى گذرانند. بعد از اين دو، ايميل و سايت هاى خبرى بيشترين كاربران را به خود جلب مى كند. اما زمان معيار درستى براى سنجش اعتياد به اينترنت نيست. بسيارى از آدم ها بيشتر از ۶۰ ساعت در هفته پاى اينترنت مى نشينند چرا كه كار آنها به نوعى به اين دنيا وابسته است.
مسلماً نمى شود آنها را جزو معتادان به اينترنت به حساب آورد. براى تشخيص معتادان اينترنتى از ديگران بايد رفتار آنها را مورد ارزيابى قرار داد و ديد آنها در اينترنت چه كار مى كنند. مثلاً معتادان اينترنتى هميشه كنترل زمان را از دست مى دهند و وقتى پا به دنياى وب مى گذارند، كاملاً با دنياى بيرون قطع رابطه مى كنند. بيشترين معتادان به اينترنت پسران جوان و زنان ميانسال هستند. بسيارى از جوان ها تا صبح در اينترنت وقت مى گذرانند بى آنكه متوجه باشند تكاليف درسى آنها نانوشته باقى مانده. زنان بسيارى هم وقتى براى وقت كشى وارد اينترنت مى شوند ، ديگر فراموش مى كنند براى بچه هايشان غذا بپزند يا براى همسرشان وقت دكتر بگيرند. معمولاً كاربران معتاد خود متوجه نتايج مخرب وبگردى هاى طولانى خود نمى شوند. آنها نه تنها اطرافيان، بلكه خودشان را هم ناديده مى گيرند. دوسال پيش بود كه خبر مرگ يك جوان چينى بعد از نشستن سه روز بى وقفه پشت كامپيوتر همه را تكان داد. يا سال گذشته ماجراى پدرى كه بچه خود را در وان حمام گذاشت و تا پر شدن وان به سراغ ايميل هايش رفت و بچه خود را فراموش كرد. ماجراى مرگ اين پسر كوچك يا آن جوان چينى روانشناس ها و بسيارى از مردم جهان را متوجه اين مسأله كرد كه در آستانه قرن بيست و يكم، نا بهنجارى جديدى در جوامع سر بر آورده كه بايد به دقت آن را مورد بررسى قرار داد.
در تحقيقى كه سال ۲۰۰۰ بر روى هجده هزار كاربر اينترنتى در آمريكا و كانادا صورت گرفت معلوم شد تنها ۵.7 درصد مردم براى استفاده معين و از پيش تعيين شده وارد اينترنت مى شوند. علاوه بر اين در اين تحقيق معلوم شد كه بيشترين درگيرى جوانان و خانواده هايشان، بر سر هزينه تلفن و اتصال به اينترنت است. بسيارى از جوان ها مى گفتند هيچ وقت نتوانسته اند با دل سير از پاى كامپيوتر بلند شوند. هميشه يا خانواده شان به تلفن احتياج داشته اند يا اعتبار كارت شان تمام شده. نكته مهم اينجاست كه معتادان اينترنتى، حتى هنگامى كه از اينترنت بيرون مى آيند هم تبديل به شهروندانى عادى نمى شوند. آنها مدام در فكر سايت هايى هستند كه به تازگى ديده اند و هزاران سايتى كه بايد ببينند.
نيكولاس مى گويد: «من هر وقت از مدرسه به خانه مى آمدم بايد بلافاصله به اينترنت متصل مى شدم... مى ترسيدم از چيزى عقب بمانم... در تابستان، خوابم به هم ريخته بود و حسابى لاغر شده بودم.» خانواده نيكولاس او را پيش يك روانپزشك بردند و نيكولاس پس از مصرف قرص هاى ضد افسردگى و مسافرتى دو هفته اى به تركيه، توانست تمايل كشنده خود به اينترنت را كنترل كند.
اما دكتر فريس در كتاب خود با عنوان «اعتياد به اينترنت و راه هاى مقابله با آن» از دخترى ۱۷ ساله حرف مى زند كه از علايم اعتياد به اينترنت رنج مى برد. فريس مى گويد وقتى او را به مركز ترك اعتياد آوردند، آن قدر عصبى بود كه صندلى ها را به اين سو و آن سو پرتاب مى كرد.
اعتياد به اينترنت، مانند هر اعتياد ديگرى مى تواند به نابودى زندگى اجتماعى، تحصيلى و حتى مالى انسان ها بينجامد. بسيارى براى مبارزه با اين كشش مقاومت ناپذير، مودم هاى خود را خرد كرده اند و چند ماهى با دنياى جذاب اينترنت خداحافظى كرده اند. با اين حال چه كسى مى تواند بيشتر از يك هفته در برابر جذبه سايت هاى رنگ رنگ اينترنت ، مقاومت كند.