“دکتر محمدعلی نجفی در خاطرات خود می‌گوید: …این جریان در ادامه سال ۶۱ تا جایی پیش رفت که در دانشگاه تهران در یکی از کلاسها از آنجایی که امکان تبدیل آن کلاس به دو کلاس مستقل خانم‌ها و آقایان نبود آمدند و بدون اطلاع مقامات وزارت علوم آن روز و همینطور مقامات دانشگاه یک دیواری بین کلاس کشیدند و اطلاعیه‌ای دادند که دختر خانم‌ها سمت چپ پرده بنشینند و پسرها سمت راست ….

—————————————————

فرازهایی از جنبش دانشجویی ایران
تفکیک جنسیتی در دانشگاه‌ها ۱۳۵۸*

هاله صفرزاده

تفکیک جنسیتی (جداسازی کلاس و دانشگاه دختران و پسران) در دانشگاه‌ها از مهر ۵۸ به شکل جدی در دستور کار دولت جدید قرار گرفت. با توجه به فعال بودن گروه‌های سیاسی در دانشگاه‌ها و فعال بودن دانشجویان ، مقاومت‌های زیادی در مقابل آن صورت گرفت. مقاومتهایی که سبب شد این مساله آن طور که باید و شاید در دانشگاه‌ها اجرا نشود. اما در جریان انقلاب فرهنگی، بیشتر اسناد تشکلهای دانشجویی مستقل از بین رفت، در نتیجه از اعتراضات دانشجویان و مقاومت های آنان در مقابل این مساله رخ داد، اسناد کمی باقی مانده است.

در راستای این تفکیک جنسیتی، در اقدامی بی سابقه در برخی از کلاس‌های دانشگاه تهران پارتیشن هایی به منظور جداسازی فضای کلاس برای دختران و پسران گذاشته شد. یکی از دانشجویان دختر دانشگاه تهران، چنین نقل می‌کند:
” همان روزهای اول که در برخی از کلاسها پارتیشن گذاشته شد، دانشجویان به محض ورود، با لگد پارتیش‌ها را شکستند. در آن سالها، به طور مرسوم و معمول در کلاسها دخترها در صندلیهای جلو می‌نشستند و دانشجویان پسر در صندلیهای عقب. وقتی این بحث طرح شد، به شکلی کاملا خودانگیخته نحوه نشستن دانشجویان تغییر کرد. یک پسر، یک دختر به صورت یک در میان درکنار هم می‌نشستیم و در زمانی که با صحبت‌های استادی مخالف بودیم (به خصوص استادهایی که موافق این گونه جداسازی‌ها بودند) دستهای هم را گرفته و با صدای بلند اعتراض می‌کردیم. این گونه بود که در دانشگاه تهران این طرح عملا اجرایی نشد.”

در تمام دانشگاه‌ها و شهرها مخالفت با این مساله به صورت گستردهای از سوی دانشجویان صورت گرفت اما نشریات رسمی این اعتراضات را پوشش ندادند. اما گروه های سیاسی چپ فعال در مقابل این مساله موضع گرفتند. خبری در نشریه شماره ۹ رهایی زن در رابطه با تحصن دانشجویان دانشگاه مشهد در مخالفت با این مساله منتشر شده است.(سند شماره ۱)
در دانشگاه مشهد دو دانشکده الهیات، یکی برای دختران و دیگری برای پسران ایجاد شد. گروه‌های موافق و مخالف تفکیک جنسیتی در کلاسها و دانشگاه‌ها طی بیانیه‌ها، سمینارها و … نظرات خود را در سطح دانشگاه‌ها مطرح می‌کردند. (چند اطلاعیه چاپی و دست نویس از ماجراهای اجرای طرح تفکیک جنسیتی در دانشگاه مشهد و دانشسرای این شهرستان در انتهای مقاله آمده است.)

در این زمان در بیشتر دانشگاهها شورای دانشجویان تشکیل شده و بسیار فعال بود. بسیاری از این شوراها با این طرح مخالف بودند. بسیاری از استادان دانشگاهها نیز به طرق مختلف مخالفت خود را مطرح میکردند. نحوه اجرایی شدن این طرح در دانشگاه‌های مختلف متفاوت بود. بیشتر مخالفت‌ها به صورت اعلامیه‌های دست‌نویسی بر در و دیوار دانشگاه‌ها به اطلاع عموم دانشجویان می‌رسید. شورای نمایندگان دانشسرای راهنمایی مشهد با تفکیک جنسیتی مخالفت کرده و طی اطلاعیه شماره ۲ خود اعلام کردند:
“فعلا تصمیم بر این است که کلاسها طبق برنامه سابق برقرار گردد و از برخورد مدرسینی که شرایط فعلی دانشسرا را در نظر گرفته اند و با طرح تفکیک مخالفند، حمایت می‌کنیم.”( رجوع کنید به متن کامل اطلاعیه در انتهای مقاله )
اما آنچه در تاریخنگاری دولتی از ماجرای تفکیک جنسیتی در دانشگاه ها باقی مانده، به این شرح است:
“دکتر محمدعلی نجفی در خاطرات خود می‌گوید: …این جریان در ادامه سال ۶۱ تا جایی پیش رفت که در دانشگاه تهران در یکی از کلاسها از آنجایی که امکان تبدیل آن کلاس به دو کلاس مستقل خانم‌ها و آقایان نبود آمدند و بدون اطلاع مقامات وزارت علوم آن روز و همینطور مقامات دانشگاه یک دیواری بین کلاس کشیدند و اطلاعیه‌ای دادند که دختر خانم‌ها سمت چپ پرده بنشینند و پسرها سمت راست… خوشبختانه این مساله حتی قبل از اینکه به وزارت علوم اعلام شود که آن موقع من مسوولیت داشتم از طریق یکی از منسوبین حضرت امام یعنی عروس ایشان، سرکار خانم فاطمه طباطبایی به عنوان یک نارضایی که در دانشگاه تهران در حال شکلگیری است به حضرت امام منتقل شد و حضرت امام به مجرد اینکه از این موضوع مطلع شدند برای جمعآوری آن دیوار و جمع کردن بساط این نوع تفکرات سطحی و ظاهرگرایانه دستور دادند و فرمودند ما با دیوارکشی در دانشگاه‌ها مخالفیم. این عوامل باعث می‌شود که اسلام تضعیف و مسلمانان عقب افتاده در جهان نام برده شوند”.

از همین زمان، بحث سهمیهبندی جنسی برای رشته‌های مختلف نیز مطرح بود که به محرومیت زنان و دختران دانشجو از تحصیل در بسیاری از رشته‌ها منجر می‌شد. دخترانی که در رشته‌هایی مانند کشاورزی، معدن، قضاوت و… مشغول به تحصیل بودند، رشته‌هایی که به اصطلاح مردانه تشخیص داده می‌شد، مجبور به تغییر رشته شدند.

منبع: کتاب مبارزات زنان ایران در دهه ۵۰ شمسی (درحال انتشار)

منبع: کتاب مبارزات زنان ایران در دهه ۵۰ شمسی (درحال انتشار)

خبر منتشره در نشریه رهایی زن شماره ۹
سند شماره ۱

سند شماره ۲

سند شماره ۳


سند ۴

————————————————–
منبع:
http://www.kanoonm.com