ده تن از زنانی که نزدیک به یکسال پیش در کارزاری علیۀ مدافعان حقوق زن در عربستان دستگیر و از همان هنگام در زندان بسر می‌بردند، روز چهارشنبه ١٣ مارس/ ٢٢ اسفند، در برابر دادگاه کیفری ریاض قرار گرفتند. ….

شماری از زنان در عربستان سعودی – تصویر تزئینی است
REUTERS/Fahad Shadeed

رادیوفرانسه:
ده تن از زنانی که نزدیک به یکسال پیش در کارزاری علیۀ مدافعان حقوق زن در عربستان دستگیر و از همان هنگام در زندان بسر می‌بردند، روز چهارشنبه ١٣ مارس/ ٢٢ اسفند، در برابر دادگاه کیفری ریاض قرار گرفتند. محاکمۀ این افراد که بدون روشن بودن موارد اتهام زندانی شده و محاکمه می‌شوند، تنها چند ماه پس از ماجرای قتل جمال خاشقجی، روزنامه نگار ناراضی این کشور، کارنامۀ ریاض را در زمینۀ حقوق بشر بازهم تیره تر می‌کند.

نخستین جلسۀ دادگاه زنان مدافع حقوق انسانی خود در ریاض تنها با حضور برخی اعضای خانوادۀ آنان برگزار گردید، بی‌آنکه روزنامه‌نگاران و دیپلمات‌های خارجی به تالار محاکمات دست یابند. ابراهیم السیاری، رئیس دادگاه در پایان نخستین جلسۀ محاکمه اعلام کرد که متهمان در دادگاه در جریان اتهامات خود قرار گرفته‌اند. وی با این حال حاضر نشد در این باره توضیحی بدهد. او همچنین گفت که هواخواهان حقوق زنان اجازه دسترسی به وکیل مدافع مستقل داشته‌اند، اما برخی خانواده‌ها این ادعای وی را رد کردند.

به گزارش انجمن «القسط»، که مقرّ آن در لندن است و برای دفاع از حقوق بشر در عربستان فعالیت می‌کند، «این ده زن، بر اساس قانون  جرائم سایبری محاکمه شده و به “تماس با عناصر دشمن” متهم گردیده‌اند». بگفتۀ سماح حدید، رئیس کارزار عفو بین‌الملل برای خاور میانه، «مقامات قضائی، پس از یکسال حبس بدون آنکه این افراد به وکیل دسترسی داشته باشند و در حالیکه در این مدت مورد شکنجه، بدرفتاری و آزار جنسی قرار گرفته‌اند، اینک آنان را رسماً مورد اتهام قرار می‌دهند». او می‌گوید «چنین به نظر می‌رسد که مقامات از این پس دفاع از حقوق زنان را جرم تلقی می‌‌کنند و این نگاه گام خطرناک دیگری در سرکوب مدافعان حقوق انسانی محسوب می‌شود».

در میان ده زن متهم که همگی از مدافعان حقوق زنان بوده و از جمله برای کسب حق رانندگی و یا لغو قیمومت مردان در گذشته تلاش کرده‌اند، چهره‌های شناخته شده‌ای وجود دارد. لوجین الهذلول، بانوی ٣٠ ساله‌ایست که در رسانه‌های اجتماعی از شهرت بسیار برخوردار است و در سال ٢٠١۵ در میان ١٠٠ زن پُرنفوذ جهان عرب، ردۀ سوم را بدست آورد. او همان کسی است که برای کسب حق رانندگی برای زنان در دسامبر ٢٠١۴ در حالیکه اتوموبیل خود را هدایت می‌کرد، از امارات متحد عربی به عربستان رفت و در مرز بازداشت شد. او در آن زمان با اتکا به قانون ممنوعیت رانندگی برای زنان ٧٣ روز در زندان بسر برد.

یکی دیگر از متهمان «هتون الجواد الفاسی» است که استاد تاریخ زنان در دانشگاه ملک سعود در این کشور است. او در پژوهش‌های خود نشان می‌دهد که زنان در عربستان در دوران پیش از اسلام از حقوق بیشتری نسبت به امروز برخوردار بوده‌اند. او به یک خانوادۀ کهن و «بیت شریف محمد» در مکه تعلق دارد و شجره نامۀ وی، او را از اولاد مستقیم پیامبر اسلام ذکر می‌کند.

عزیزه یوسف یکی دیگر از این زنان است که استاد بازنشستۀ علوم کامپیوتری و نیز از کنشگران حقوق زنان در ٣٠ سال اخیر است. او نیز در سال ٢٠١٨ در تظاهراتی که برای اعتراض به ممنوعیت رانندگی برای زنان در ریاض برپا شده بود، دستگیر و زندانی شد.

پیش از این گفته می‌شد که این افراد در دادگاه ویژه ریاض به اتهام تروریسم محاکمه خواهند شد، اما هدایت آنان در برابر یک دادگاه کیفری ظاهراً از برخی نگرانی‌ها کاسته است. سرکوب مدافعان حقوق بشر در عربستان از سال‌ها پیش توسط بسیاری کشورها و سازمان‌های دفاع از حقوق انسانی محکوم شده است.