در شرایطی که شیوع ویروس کرونا بسیاری از مشاغل را به تعطیلی کشانده و کسب و کار را کساد کرده است، برخی کارگران مجبورند در سرکارها و پست­‌های خود حاضر باشند. گزارش پیش رو به مشکلاتی که ویروس مرگبار کرونا برای کارگران ایجاد کرده، پرداخته  است؛ چه آن‌ها که بدون کم‌ترین امکانات مجبور به حضور سر کارهایشان هستند و چه کسانی که کرونا خانه‌نشین‌شان کرده است. ….

————————————————-

«ما کارگران هم‌چنان هر روز از صبح تا غروب و گاهاً بدون هیچ تجهیزات ایمنی و بهداشتی سر کار می‌رویم.»

کارگران، شهروندان بی دفاع در مقابل ویروس کرونا

جواد متولی

ایران وایر:

«ما، کارکنان اقماری پروژه‌ای در جنوب کشور هستیم؛ یعنی ۲۳ روز کار مداوم و هفت روز مرخصی. طرف قرارداد ما، شرکت‌های خصوصی و پیمان‌کاران شخصی هستند. خوابگاه‌ها به‌صورت تجمعی‌اند. آشپرخانه در داخل سایت کاری است. برای شیوع بیماری کرونا هیچ تدبیری نکرده‌اند؛ نه ماسک و نه مواد ضدعفونی کننده! هیچی…»

این بخشی از حرف‌های یک کارگر به «ایران‌وایر» است. او در ادامه از وضعیت شرکتی که در آن شاغل است، می‌گوید: «شرکت چون خصوصی است و کارفرما، هولدینگ‌های خلیج فارس، جان کارگران برایشان مهم نیست. نه تعطیل می‌کنند، نه امکانات بهداشتی در اختیارمان گذاشته‌اند. معلوم نیست چند نفر مبتلا شده‌اند اما خبر ندارند.»

او درباره بلاتکلیفی افراد غیربومی شرکت می‌گوید: «شهرها در حال قرنطینه شدن هستند. جالب این جا است که حقوق برج ۹ و ۱۰ را هم پرداخت نکرده‌اند. چون می‌دانند اگر پرداخت کنند، کارگران کارگاه را ترک می‌کنند. هیچ دریافتی در ماه‌های اخیر نداشته‌ایم. اسیر کردند ما را. اگر مبتلایی در ماهشهر و عسلویه و هر کجا پروژه‌ای باشد، اعلام نمی‌کنند تا مبادا کارها  بخوابند. جان آدمی‌زاد اصلا برایشان مهم نیست.»

جلسه تعیین دستمزد سال ۱۳۹۸هم هنوز برگزار نشده است. «آیت اسدی»، نماینده کارگران در «شورای عالی کار» که منتقد عدم برگزاری جلسه تعیین دستمزد سال ۱۳۹۸هم هست، درباره بی پناهی کارگران در کارگاه‌ها و کارخانه‌ها می‌گوید: «ما کارگران هم‌چنان هر روز از صبح تا غروب و گاهی بدون هیچ تجهیزات ایمنی و بهداشتی سر کار می‌رویم. چه‌گونه است که سر کار رفتن این همه کارگر مساله‌ای نیست اما برگزاری جلسه در زمان کرونا، مساله است و به تاخیر می‌افتد؟!»

به گفته نماینده کارگران در شورای عالی کار، مسوولان بهداشتی همواره تاکید می‌کنند که یکی از راه‌های موثر برای مقابله با ویروس کرونا، حفظ روحیه و روحیه دادن به مردم است: «چه کسی باید به مردم روحیه بدهد؟ مسلم است که این کار، وظیفه دولت است و دولت اگر می‌خواهد کارگران برای ادامه کار و تولید روحیه داشته باشند و خودشان را نبازند، زودتر جلسه تعیین تکلیف دستمزد را برگزار کند.»

از آن‌جا که درآمد اکثریت کارگران به صورت روزانه است، اگر یک ماه بی‌کار شوند، دچار مشکل اقتصادی می‌شوند. آن‌ها پس‌اندازی ندارند که بگویند چون بیماری آمده است، من کار را برای مدتی تعطیل می‌کنم. ناچارند خطر را به جان بخرند و به‌رغم این‌که احتمال دارد به کرونا مبتلا شوند، سر کار بروند.

در ایران، مشاغل بسیاری به واسطه گسترش ویروس کرونا مجبور به تعطیلی یا کاهش فعالیت و ساعت کار خود شده‌اند؛ مشاغلی که تفاوتی نمی‌کند در بخش دولتی یا خصوصی باشند. چیزی که حالا مهم است، بزرگی خسارات مالی است که جدا از خطرات بهداشتی، به کسب و کار آن‌ها وارد شده است.

در تهران ۴۲ بازار روز، از جمله بازار گل و گیاه غرب تهران به علت شیوع کرونا تا اطلاع ثانوی تعطیل شده‌اند. اما کارگران این بازار می‌گویند: «شهرداری وعده بازگشایی مجدد آن‌ را داده است.»

کمتر کسی می‌داند که گل‌فروشی در این بازار، تنها راه تامین درآمد خانواده‌های ساکن در یکی از روستا‌های استان تهران است. اهالی روستای «کِشار بالا» از توابع بخش کن شهرستان تهران واقع در جاده «سولقان» با امید کسب درآمد از فروش نوروزی، به بازار گل و گیاه غرب تهران می‌آیند.

«حمیدرضا تحصیلی»، مدیرعامل شرکت سامان‌دهی صنایع و مشاغل شهرداری تهران در گفت‌وگویی اعلام کرده است مراکز خرید خودرو در تهران که روزانه بیشتر از پنج هزار ورودی داشتند و همه اقدامات در آن با تماس دستی انجام می‌شد، به همراه مراکز خرید و فروش پرندگان که در ارتباط نزدیک با شهروندان بودند، تعطیل شده‌اند.

شرکت سامان‌دهی صنایع و مشاغل شهرداری تهران تمام مجوزهای نمایشگاهی ایام عید را لغو کرده است. حمیدرضا تحصیلی با اعلام تعطیلی تمامی ۴۲ بازار روز در شهر تهران، روز ۱۲ اسفند گفته بود: «در دو مرکز جنت‌آباد و حکیمیه، علاوه بر اطلاع‌رسانی در ورودی‌ها، مواد ضدعفونی و ماسک رایگان در اختیار مراجعه کنندگان قرار می‌گیرد.»

بیش از ۱۵ هزار مهدکودک و مراکز توان‌بخشی روزانه در تمامی استان‌های سراسر کشور که تحت پوشش سازمان بهزیستی هستند، بر اساس اعلام ستاد ملی مبارزه با کرونا، همانند مدارس، تا پایان امسال تعطیل شده‌اند.
به گفته رسیس سازمان بهزیستی کشور، جبران ضرر احتمالی مهدهای کودک، مطابق با سایر موسسات و بنگاه‌های اقتصادی که از شیوع ویروس کرونا متضرر شده‌اند، خواهد بود.

شورای اپراتوری پست‌های فشار قوی برق کشور بیانیه‌ای منتشر کرده و از مشکلات و دشواری‌های «کلاه‌زردها»، یعنی پرسنل انتقال و توزیع برق بعد از شیوع کرونا نوشته است: «در چنین روزهایی که پرستاران و پزشکان در صف مقدم این جبهه قرار دارند، در جبهه دیگر، همکاران ما در ایستگاه‌های انتقال و فوق توزیع و شرکت‌های توزیع برق حضور دارند که به‌طور گم‌نام و به دور از فضای رسانه‌ای، در حال خدمت هستند و کاهش ساعات اداری و تعطیلات، شامل حال این همکاران نشده است. نیروهای شرکتی، رسمی و تعمیرات در کنار پرسنل قرارداد کار معین، به‌طور شبانه‌روزی در کشیک و خدمات‌رسانی مشغول هستند. برق شهر پایدار است اما کسی نمی‌پرسد چه‌گونه؟»

یکی از معضلات این روزهای بحرانی در سطح شهرها، رها شدن ماسک‌های آلوده و دستکش‌های استفاده شده در سطح خیابان‌ها و معابر توسط برخی از مردم است. یک رفتگر شهرداری با گفتن این مطلب می‌گوید: «زباله‌ها که همه جا پراکنده‌اند، منبع اصلی آلودگی هستند و ما هر روز با این آلودگی‌ها سروکار داریم. من پدر خانواده‌ام و اگر مبتلا شوم، همه خانواده مبتلا می‌شوند.»

رفتگران شهرداری که به طور معمول زیر مجموعه شرکت‌های پیمان‌کاری فعالیت می‌کنند، بیش از سایر گروه‌ها در معرض ابتلا به ویروس کرونا قرار دارند. یک رفتگر در شمال غرب تهران که طرف قرارداد با یکی از چندین شرکت پیمان‌کاری شهرداری تهران است، می‌گوید: «مجبوریم روزانه ساعت‌ها معابر و کوچه‌ها را تمیز کنیم درحالی ‌که به اندازه کافی تجهیزات بهداشتی در اختیار ما قرار نمی‌دهند.»

شاید اگر کوچک سازی و چابک سازی ادارات دولتی، در حوزه‌هایی چون بهداشت عمومی و نظافت شهری با مسوولیت مستقیم شهرداری‌ها دنبال می‌شد، «زهرا نژادبهرام»، عضو شورای شهر تهران نمی‌توانست به راحتی اعلام کند: «شهرداری به‌صورت مستقیم با رفتگران در ارتباط نیست. این افراد با پیمان‌کارها سر و کار دارند اما از همان ابتدا، شهرداری وسواس زیادی در این خصوص به خرج داده است. از ملزومات کار پیمان‌کاران این است که به رفتگران و کارگران شهرداری لباس، دستکش و ماسک مناسب بدهند.»
او از تاکید بسیار شهرداری به پیمان‌کاران خبر داده و گفته است: «سفارش زیادی شده که حتما ضدعفونی‌های لازم در محل اسکان این افراد انجام شود و وسایل هم در اختیارشان قرار گیرد.»
احتمالا این عضو شورای شهر تهران از فقدان ماسک و مواد ضدعفونی نه تنها در سطح فروشگاه‌ها که حتی در مراکز درمانی بی اطلاع است. چهارم اسفند، داروخانه‌های پایتخت اعلام کردند از روز پنج‌شنبه این اقلام را تمام کرده‌اند و با وجود درخواست‌های فراوان، محصولی برای عرضه ندارند.

یازدهم اسفندماه هم وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در نامه‌ای به رییس‌جمهوری، نسبت به نبود اقلام پیش‌گیرانه مانند ماسک برای پرسنل این وزارت‌خانه انتقاد کرد و گفت: «تاکنون وزارت بهداشت تنها موفق شده است یک میلیون ماسک تهیه کند.» انتشار این نامه به روشنی نشان می‌داد کادر درمانی و پرسنل خدماتی بیمارستان‌ها تا چه میزان در معرض ریسک ابتلا به ویروس هستند؛ پرسنلی که در اخبار روزها و ماه‌های اخیر، بارها از عدم پرداخت حقوق خود گلایه کرده‌اند.

گروه دیگری که این روزها لب به اعتراض گشوده، رانندگان اتوبوس‌های شهری است. این رانندگان می‌گویند: «شهرداری‌ در شهرهای مختلف باید ماسک، دستکش و ضدعفونی ‌کننده در اختیار رانندگان، چه در بخش عمومی و چه در بخش خصوصی قرار دهند. این مساله مهم‌ترین مطالبه‌ رانندگان است.»

بیشترین نگرانی از طرف رانندگانی است که در بخش خصوصی کار می‌کنند و از امکانات رانندگان طرف قرارداد با شهرداری‌ها محروم هستند. ۲۰ اسفند، رانندگان اتوبوس‌های بخش خصوصی شهر زنجان دست از کار کشیدند. سرپرست شهرداری زنجان دلیل این اعتصاب را «کاهش درآمد» اعلام کرد و با اشاره به تعطیلی بخشی از سیستم حمل و نقل عمومی شهر زنجان، گفت: «به دلیل اعتصاب رانندگان اتوبوس‌ بخش خصوصی، بخشی از سیستم حمل و نقل عمومی شهر زنجان تعطیل است.» به گفته او، به دلیل انتشار ویروس کرونا و کاهش حضور مردم در شهر، استفاده شهروندان از سیستم حمل و نقل عمومی کاهش پیدا کرده است.

همه این نگرانی‌ها وقتی تشدید می‌شوند که بدانیم ماده ۱۴۷ «قانون کار» تامین خدمات بهداشتی و درمانی را برای کارگران بر عهده دولت گذاشته است.

—————————————-