|
|
______________________________________________________________
2009-05-04
چه كسى اينترنت را كنترل مي‌كند؟
جواد نصرتى
اينترنت با همه آشنا بودن اش، ناشناخته‌هايى نيز دارد.
اخيرا نيوساينتيست، در گزارشى برخى از ناشناخته‌هاى اين دنياى آشنا را بررسى كرده
است:
چه كسى اينترنت را كنترل مي‌كند؟
هيچ كس رسما اينترنت را كنترل نمي‌كند. اما در عمل وقتى كه ميزان كاربرى
كشورهاى مختلف را نگاه مي‌كنيم، مي‌بينيم كه آمريكا بيشتر از ديگر كشورها در كاربرى
اينترنت فعال است. اما اين به آن معنا نيست كه آمريكا كنترل مطلق بر اينترنت دارد.
اينترنت، گروهى از پروتكل‌هاست كه رايانه‌ها به وسيله آنها و همچنين سرورها و
كابل‌هاى بي‌شمارى كه عمدتا در دست بخش خصوصى هستند با هم درتماس هستند . با اين
حال از نظر ظاهرى آمريكا را مي‌توان به نوعى كنترل‌كننده اينترنت دانست چون هر
دامنه اينترنتى در سراسر جهان بايد به تاييد يك شركت خصوصى غيرانتفاعى در ايالت
كاليفرنياى آمريكا برسد. اين شركت مؤسسه اينترنتى براى اعداد و نام‌هاى اختصاص
يافته (آيكان) است و از آنجا كه آيكان زيرنظر وزارت بازرگانى دولت آمريكا كار
مي‌كند، به نوعى تمامى اتفاقات اينترنتي‌اى كه تاييد مي‌كند با نظر دولت آمريكا
انجام مي‌شوند.
چين، روسيه و اروپا در اين باره ابراز نگرانى كرده‌اند چون در موقعيت كنوني، آمريكا
مي‌تواند با فشار آوردن به آيكان به نوعى غيرمستقيم بر كل اينترنت فشار وارد كند.
در واقع نفوذ دولت آمريكا بر آيكان بيشتر از هر كشور ديگرى است كه درنهايت مي‌توان
از آن اين‌گونه نتيجه‌گيرى كرد كه نفوذ دولت آمريكا بر اينترنت هم از هر كشور ديگرى
بيشتر است.
اما اين نفود چگونه است؟ براى نمونه در نظر بگيريد كه يك كشور مي‌خواهد تغييراتى در
نام دامنه خود اعمال كند(نام دامنه كشورى در ايران
ir.
است)، هر تغيير در اين سطح از نام دامنه‌ها كه به آنها اصطلاحا نام‌دامنه‌هاى سطح
بالا (top level
domain) گفته
مي‌شود بايد به تاييد وزارت بازرگانى آمريكا برسد. پس از آنكه وزارت بازرگانى
آمريكا اين تغيير را تاييد كرد، شركت آمريكايى وري‌ساين (Verisign)
اين تغييرات را اجرايى مي‌كند. با اين حال در همه اين مراحل دولت آمريكا مي‌تواند
هر كجا كه خواست جلوى تغيير را بگيرد. اين‌گونه است كه آمريكا مي‌تواند تصميم بگيرد
كه چه كسى در اينترنت باشد و چه كسى نباشد.
البته اين وضعيت قرار است در ماه دسامبر سال‌جارى به بحث گذاشته شود. اما براى
برطرف كردن وضعيت نامناسب موجود چه راهكار‌هايى مي‌توان پيشنهاد كرد؟ اولين پيشنهاد
اين است كه كشورهاى ديگرى هم نقش مهم‌تر و تاثيرگذارترى در آيكان داشته باشند. اما
پيشنهاد ديگر با توجه به بحث حاكميت در اينترنت اين است كه آمريكا از نفود خود در
آيكان بكاهد و شرايطى مشابه ديگر كشورها در اينترنت داشته باشد. اما آيا آمريكا
حاضر است از نفوذ خود در اينترنت بكاهد؟
آيا اينترنت مي‌تواند خودآگاه باشد؟
خودآگاهى اينترنت از خودآگاهى ما به‌عنوان سازندگان و استفاده‌كنندگان آن ناشى
مي‌شود؛ يعنى اگر ما بخواهيم و بتوانيم، اينترنت هم مي‌تواند خودآگاه باشد. در بحث
مهندسي، يافتن شباهت‌هاى كيفى ميان مغز انسان و شبكه‌هاى اينترنتى ساده است. هر دوى
اين سيستم‌ها اطلاعات را نگه مي‌دارند، پردازش مي‌كنند و انتقال مي‌دهند. برخى از
كارشناسان هم عقيده دارند كه اينترنت به گونه‌اى همانند مغز انسان عمل مي‌كند و از
درجه‌اى از هوشيارى برخوردار است.
البته داشتن هوشيارى براى اينترنت به اين معنا نيست كه مي‌تواند همچون مغز انسان
رفتار كند؛ مثلا اينترنت نمي‌تواند تشخيص بدهد كه با چه كسى كار مي‌كند. رانسيس
هيليگن، از دانشگاه آزد بروسل بلژيك كه در زمينه هوشيارى و هوش مصنوعى كار كرده
است، در اين باره مي‌گويد: هوشيارى تنها سيستمى از مكانيزم‌هايى است كه با اضافه
كردن يك لايه كنترل، اطلاعات را پردازش مي‌كند.
وى معتقد است بيشتر شدن سطح هوشياري، بيشتر موضوعى درباره كنترل بهتر و بيشتر
اطلاعات است تا پرداختن به سطوح بالا كه مغز قادر به انجام آن است.هيليگن در
اين‌باره معتقد است كه هوشيارى اينترنت به اين معناست كه مي‌تواند تلاش كند بهتر
عمل كند و با پركردن شكاف‌هايى كه در رابطه با دانش و قابليت‌هايش دارد، خود را
بازسازى كند.
با اين حال اينترنت در حال حاضر حتى نيمه هوشيار هم نيست. اما ما انسان‌ها
به‌عنوان كاربران و توليدكنندگان مي‌توانيم به هوشيار شدن آن كمك كنيم. براى نمونه
مي‌توانيم از خود شبكه براى كشف شكاف‌هايش استفاده كنيم و به آن دستور بدهيم كه
براى رفع آنها اقدام كند. ولى حتى با انجام اين كارها هم نمي‌توانيم پس از هوشيار
شدن اينترنت، انتظارات زيادى از آن داشته باشيم.
اينترنت چقدر بزرگ است؟
اينترنت خيلى بزرگ است، خيلى و در هر لحظه هم بر بزرگى آن افزوده مي‌شود. اما
اين خيلى يعنى چقدر؟ گوگل در سال 2005 به اين پرسش پاسخ داد. اين شركت در اين سال
تخمين زد كه اينترنت حدود 5 ميليون ترابايت داده را در بر مي‌گيرد. اما براى كشف
بزرگى اينترنت راه‌هاى ديگرى هم وجود دارد. براساس اندازه‌گيري‌هاى اخير بيش از يك
ميليارد نفر به وسيله رايانه‌هايشان به اينترنت وصل مي‌شوند. در كنار اينها حدود يك
ميليارد يا بيشتر كاربر هم وجود دارند كه به‌وسيله تلفن‌هاى همراه به اينترنت وصل
مي‌شوند؛ يعنى اگر جمعيت جهان را حدود 7ميليارد نفر بدانيم، از هر 7نفر 2 نفر در
جهان روزانه با اينترنت كار مي‌كنند. اين يعنى اينكه اينترنت خيلى بزرگ است.
اما اين كاربران چند صفحه از اين شبكه را مي‌بينند؟ در سال 2008 شركت كوئيل كه
طراحانش آن را بزرگترين موتور جست و جوى اينترنتى مي‌دانند اعلام كرد كه
120ميليارد صفحه را در فضاى وب ايندكس (ثبت) كرده است. اما كمى پيش از آن گوگل
اعلام كرده بود كه سيستم‌هايش حدود يك هزار ميليارد صفحه واحد را در اينترنت ثبت
كرده‌اند.
با اين حال برخى معتقدند ميزان اطلاعاتى كه در اينترنت وجود دارد صدها برابر چيزى
است كه گوگل يا كوئيل عنوان كرده‌اند. اما چيزى كه نمي‌توان آن را انكار كرد اين
است كه اينترنت و محتوياتش به سرعت در حال رشد هستند. به گفته گوگل روزانه چند
ميليارد صفحه جديد در اينترنت ساخته مي‌شود.
آيا فقط يك اينترنت وجود دارد؟
در حال حاضر احتمالا بله. اينترنت مخلوطى نامتقارن از رايانه‌هاست كه بسيارى از
آنها در شبكه‌هايى كه توسط دانشگاه‌ها، شركت‌هاى تجارى و ... اداره مي‌شوند قرار
دارند. چيزى كه اين شبكه‌هاى گوناگون را با هم متحد مي‌كند زبان ارتباطى ميان
آنهاست كه يا پروتكل كنترل انتقال اطلاعات (TCP)
است يا پروتكل اينترنتى (IP).
علاوه بر اينها چند شبكه بزرگ وجود دارند كه از پروتكل‌هاى متفاوتى استفاده مي‌كنند
كه البته تقريبا در فضاى وب ايزوله هستند. يكى از اين پروتكل‌ها فيدونت (FidoNet)
است و چند پروتكل ديگر كه در شبكه‌هاى نظامى مورد استفاده قرار مي‌گيرند. با اين
حال برخلاف زبان واحدى كه در اينترنت به‌صورت پروتكل پذيرفته شده است، برخى كشورها
زبان‌هاى ديگرى را وارد اين شبكه مي‌كنند؛ زبان‌هاى خودشان را. در سال 2007 آيكان
تحت فشار روسيه و چين قبول كرد كه كاراكترهاى غيرلاتين هم در آدرس‌هاى اينترنتى
مورد استفاده قرار بگيرند.
اين اقدام آيكان باعث مي‌شود ميلياردها نفر در سراسر جهان بتوانند بهتر و آسان‌تر
از اينترنت استفاده كنند و تجارت آن‌لاين در كشورهايى كه زبانشان ريشه لاتين ندارد
رونق بيشترى بگيرد. اما اين اتفاق مي‌تواند باعث تغيير در اينترنتى باشد كه ما
امروزه به شكل موجود مي‌شناسيم.
يكى از اتفاقات ممكن مي‌تواند به وجود آمدن نام‌هاى دامنه‌اى باشد كه توسط بقيه
شبكه‌ها قابل شناسايى نيست. اگر سرورها و روترها براى شناسايى چنين نام‌هايى تنظيم
نشده باشند، دسترسى به اين نام‌ها در ديگر نقاط جهان امكان‌پذير نخواهد بود.
خبر بدتر در اين باره اين است كه چين مي‌خواهد يك شبكه اختصاصى براى دامنه‌هاى خود
بسازد كه جدا از آن چيزى كه در آمريكا وجود دارد عمل خواهد كرد. اين اقدام يعنى
مقامات چينى اين قدرت را خواهند داشت كه دردسترس بودن سايت‌هاى مختلف براى شهروندان
خود را كنترل كنند يا به تعبيرى ديگر آنها را از ديگر شبكه‌هاى دنيا محروم كنند.
كارشناسان هشدار داده‌اند كه شيوع استفاده از زبان‌هاى مختلف در اينترنت مي‌تواند
به تقسيم اينترنت شتاب بيشتر بدهد.
--------------------------------
منبع: همشهری