آمريکای لاتين: تکيه لرزان چپگرايان بر قدرت

بی بی سی:

پيروزی ايوو مورالس، نامزد چپگرا و سرخپوست، در انتخابات رياست جمهوری بوليوی برگ ديگری بر دفتر موفقيت های اخير چپگرايان در آمريکای لاتين افزوده است.

اگرچه نتايج رسمی انتخابات در بوليوی هنوز اعلام نشده اما با اعلام شکست رقيبان اصلی آقای مورالس، می توان از هم اکنون او را رييس جمهور آينده بوليوی دانست.

پيروزی چشمگير ايوو مورالس اين پرسش را در ذهن بسياری ايجاد کرده است که موج چپگرايی به راه افتاده در آمريکای لاتين در سال های اخير تا چه حد ادامه پيدا می کند و اساسا معادلات سياسی اين منطقه را به کدام سو سوق خواهد داد؟

اگر ايوو مورالس بر کرسی رياست جمهوری کشور بوليوی بنشيند، ششمين دولت چپگرا در آمريکای لاتين تشکيل خواهد شد.

در حال حاضر کشورهای برزيل، آرژانتين، شيلی، ونزوئلا و اروگوئه تحت کنترل احزاب چپگرا يا ميانه روهای متمايل به سياست های چپگرايانه هستند.

اقبال مردم به چپگرايان

بسياری ناظران بر اين باورند که فساد مالی دولت های پيشين و فقر گسترده در کشورهای قاره آمريکای جنوبی عاملی تعيين کننده در گرايش جمعيت اين کشورها به شعارهای چپگرايانه و سياست های سوسياليستی بوده است.

هنگامی که ايوو مورالس در انتخابات سال 2002 ميلادی بوليوی با حمايت از قشر بسيار فقير کشاورزان پا به عرصه رقابت گذاشت کمتر کسی او را جدی می گرفت، اما در عين ناباوری همگان حزب تحت رهبری وی با نام "جنبش حرکت به سوی سوسياليسم" جايگاه دوم را در انتخابات بدست آورد.

از سوی ديگر، انتقاد پيوسته رهبران جريان های چپ از سياست های ايالات متحده و پافشاری بر باورهای استقلال طلبانه و ملی گرايانه موجب شده تا مردم کشورهای آمريکای لاتين بيش از پيش به اين گروه ها روی بياورند.

پيشينه مداخلات بی شمار ايالات متحده در سياست داخلی کشورهای آمريکای مرکزی و لاتين، در حافظه تاريخی جمعيت اين کشورها نقش بسته و در بسياری موارد به واکنش مردم در برابر نيروهای سياسی که در نگاه آنها مورد حمايت دولت آمريکا بوده، واداشته است.

در بوليوی، آقای مورالس پس از رويارويی خشونت بار با دولت بوليوی - بر سر ملی کردن ذخاير گاز اين کشور - به نقد سياست های دولت آمريکا پرداخت تا ناظران نام وی را به تدريج در کنار نام هوگو چاوز، رييس جمهور چپگرای ونزوئلا و از منتقدان سرسخت ايالات متحده، قرار دهند.

مشکلات رهبران چپگرا

نگاهی به نقشه جغرافيايی قاره آمريکای جنوبی به خوبی ميزان گسترش و نفوذ نيروهای سياسی چپگرا در اين قاره را نشان می دهد.

با اين حال يک نگاه گذرا به تقويم سياسی کشورهای اين قاره کافی است تا نزديکی تغييرات احتمالی در آرايش سياسی اين کشورها و ناچيز بودن حاشيه امنيت دوولت های فعلی مشخص شود.

در طی يک سال آينده تقريبا تمام کشورهای مهم آمريکای مرکزی و لاتين انتخابات سراسری پيش رو دارند، انتخاباتی که در عين حال ممکن است موج برخاسته از جريان های چپگرا را به تمامی فرونشاند.

بسياری بر اين باورند که وعده های انتخاباتی گروه های چپگرا که عموما بر پايه عدالت اقتصادی استوار است، همچون شمشيری دولبه عمل می کند. در يک سو اقبال انبوه توده های مردم را برای رهبران اين گروه ها به همراه می آورد و از سوی ديگر اين رهبران را در مقابل خواست عموم جامعه شکننده تر از رقبایشان می کند.

چشم انداز آينده

عملی کردن وعده ها و برنامه ها پس از رسيدن به قدرت، مساله ای است که بسياری از سياستمردان در هيات رهبر جريان مخالف دولت به آن نمی انديشند اماطرح برنامه های آرمانخواهانه و شعارهای مردمی، در فاصله کوتاهی پس از دست يافتن به قدرت گريبان اين سياستمردان را می گيرد.

افزون بر اين دولت های با سياست های سوسياليستی عموما از همان آغاز به کار با کارشکنی های صاحبان سرمايه و طرفداران حفظ وضعيت موجود نيز روبرو می شوند.

با اين وصف در مواردی همچون برزيل، آرژانتين و حتی ونزوئلا، دولت ها قادر بوده اند با چشم پوشی از بعضی آرمان های اوليه، همراه ساختن دستکم بخشی از مخالفين و هدايت افکار عمومی به موفقيت های چشمگيری در پياده کردن سياست های پيشنهاديشان دست بيابند.

در انتخابات اخير در کشور بوليوی، ايوو مورالس با دفاع از کشت گياه کوکا (که از آن برای توليد ماده مخدر کوکايين نيز استفاده می شود) و با تکيه بر شعار تقسيم عادلانه درآمد حاصل از فروش گاز اين کشور، موفق شد آرای پر شمار زارعان گياه کوکا و اقشار کم درآمد بوليوی را برای خود جمع کند.

اما رای دهندگان به آقای مورالس، همچون بسياری ديگر از توده های فقير آمريکای لاتين - و شايد جهان - برای دريافت آنچه بدانها وعده داده شده، صبر چندانی نخواهند داشت.