کارگران    کودکان     زنان    هنر و ادبیات     لطیفه    تصاویر     کامپیوتر     سایت های دیگر

اخبار روز از پیک ایران     خلاصه اخبار رادیو فردا    خارجی     آرشیو      صفحه نخست

 ______________________________________________________________

مهاجرت به آلمان / شرايط، امكانات و محدوديت‌ها

دویچه وله /  03.04.20

نويسنده: شیرین جزایری

در تعداد زيادى از نامه‌ها وايميل‌هايى كه بدست ما رسيده است و يا در گفتگوهاى تلفنى، شنوندگان راديوى دويچه وله اين سوال را مطرح كرده‌اند كه چطور مى‌توانند به كشور آلمان مهاجرت كنند و يا در اين كشور به تحصيلات خود ادامه دهند و يا اينكه اگر همسر و فرد مورد علاقه شان در آلمان زندگى مى‌كند، آنان چه امكانى را براى زندگى با وى در اين كشور دارند؟ در اين خصوص گفتگويى را با خانم نسرين كريمى، وكيل مدافع ساكن برلين و عضو هيئت مديره كانون وكلاى ايران و آلمان انجام داده‌ايم.

 دویچه وله: اكنون بیش از یکسال از تغییر قوانین مهاجرت در آلمان می‌گذرد. تجربه‌ی شما بعنوان وکیل و بعنوان عضو هیات مدیره کانون وکلای ایران و آلمان در اینمورد چه بوده؟ آيا امكان مهاجرت براى ايرانيان آسانتر گرديده؟

کریمی: بطور کلی مهاجرت در آلمان آسانتر نشده، بخصوص مهاجرت از کشورهای غیراروپایی به آلمان بسیار بسیار مشکل است و حتا در بعضی از موارد مشکل‌تر شده است. بخصوص در مورد مهاجرت افرادی که از ایران می‌آیند می‌توانم بگویم که هیچ سادگی و یا آسانی برایشان بوجود نیامده و طبق قانون در مواردى که مهاجرت را سعی کرده اند آسان بکنند، برای سرمایه‌گذاران و متخصصین عالی‌ست. یعنی سرمایه‌دارانی که حداقل یک میلیون یورو سرمایه باخودشان به آلمان می‌آورند و تضمین بکنند که ۱۰ محل کار جدید برای مردم اینجا ایجاد می‌کنند.

دویچه وله: پس من سوالم را بطور ويژه مطرح می‌کنم. در درجه‌ی اول، برای دانشجویانی که می‌خواهند به آلمان بیایند، آیا تغییرى بوجود آمده است؟

کریمی: برای دانشجویان هیچ تغییری بوجود نیامده و اين راه همچنان مثل قدیم نسبتا راحت است. دانشجویانی که جوان هستند و پذیرش دانشگاه را می‌گیرند و زبان را به اندازه‌ی کافی می‌دانند، مى توانند در آلمان ادامه تحصيل بدهند. البته باید گفت که در اینجا کمی مشکل‌تر شده است، چون در قدیم اجبار نبود که حتما زبان آلمانی بدانند، الان حتما باید میتل اشتوفه (حد متوسط يادگيرى زبان) را گذرانده باشند تا از طریق پذیرش دانشجویی به آلمان بیایند، در حالیکه در گذشته کافی بود که پذیرش دانشگاه بگیرند. ولی چیزی که برای دانشجویان راحت‌تر شده است، این است که وقتی درسشان در دانشگاه تمام می‌کنند، مثل گذشته نيست که می‌باید کشور آلمان را ترک می کردند، بلکه در حال حاضر به آنها یکسال وقت می‌دهند و یکسال اقامت دانشجویی‌شان را تمدید می‌کنند که در مدت این یکسال دنبال کار بگردند و چنانچه محل کاری پیدا بکنند با درآمد کافی برای زندگی، اجازه دارند اقامت بگیرند. اقامت‌شان هم بار اول یکسال، بعد سه سال و سپس اقامت دائم خواهد بود.

دویچه وله: خانم کریمی، این وضعیت در مورد مهاجران عادی به چه شکلی هست، یعنی مهاجرانی که دانشجو نیستند و می‌خواهند به آلمان بیایند و زندگی کنند، آنها باید چه شرایطی را در ایران داشته باشند تا دولت آلمان به آنها ویزای مهاجرت را بدهد؟

کریمی: بله. می‌توانم بگویم، برای کسانی که می‌خواهند از ایران مهاجرت بکنند امكانات بسیار بسیار محدود است.‌ یعنی شاید تنها برای اقلیت بسیار محدودی این امکانات برآورده بشود. همانطوری که برایتان گفتم، یکی از امکانات از راه سرمایه‌گذاری‌ست، سرمایه‌گذاری که دولت یا قانون آلمان می‌خواهد یک میلیون یورو حداقل و یک برنامه‌ اقتصادی‌ست که تضمین بکند ۱۰ محل کار برای اشتغال به کار در کشور آلمان ایجاد می‌شود، منظور محل کار جدید است. البته اكنون در درون دولت بحث است که این را برای سرمایه‌گذارها کمی ساده‌تر کنند ، این مقدار سرمایه و این ۱۰ محل کار را كاهش دهند، ولی اینکه آیا این تغییر پیدا خواهد شد و یا به توافقی خواهند رسید چیزی ست که هنوز روشن نیست. ولی درباره این مسئله الان در درون وزرای ایالتی مختلف بحث است.

دویچه وله: خانم کریمی، وضعیت متخصصین به چه صورت است،‌ آیا متخصصین در حد بالا این امکان را دارند تا بتوانند ويزاى مهاجرت آلمان را بگیرند یا مهاجرت در مورد آنها پذیرفته بشود؟

کریمی: بله، بعنوان مهاجر متخصصین بالا می‌توانند وارد آلمان بشوند. در آلمان هنوز یک توصیف مشخص از متخصصین بالا وجود ندارد، یعنی کسانی که هم از نظر آدکادمیک درجه‌ی بالایی داشته باشند، هم از نظر تجربه‌ی کاری در یک موقعیت بسیار عالی اجتماعی باشند، یعنی اقتصاد آلمان نیازی به وجود آنان داشته باشد. در قوانین اتباع خارجی‌ و قوانین مهاجرت به این شکل این را آورده‌اند که باید درآلمان کسی حاضر باشد این افراد، این متخصصین را استخدام بکند و حداقل درآمدشان باید ۸۰هزار یورو در سال باشد.

دویچه وله: امکان دیگری که بعضی ها به آن فکر می‌کنند این است که در آلمان با کسی آشنا بشوند و بتوانند از طریق ازدواج به این کشور بیایند. آیا چنین چیزی وجود دارد؟

کریمی: بله! این در گذشته وجود داشت و همچنان الان هم وجود دارد که شما از طریق ازدواج می‌توانید به آلمان بیایید. یعنی زن یا مردی که در آلمان زندگی می‌کند و اقامت دائم دارد می‌تواند با یک نفر از کشور دیگری ازدواج کند و آن فرد حق اقامت در آلمان را پیدا می‌کند. البته باید در اینجا توجه کرد که شرایط متفاوت است برای آن کسی که خودش در آلمان خارجی‌ست، یعنی یک فرد خارجی که در آلمان اقامت دارد، ولی تبعیت آلمان را ندارد. این شخص برای آوردن همسرش به آلمان شرایط مشکل‌تری در پیش دارد تا کسی که تبعیت آلمان را دارد. به این شکل که کسی که تبعیت آلمان را ندارد و فقط اقامت آلمان را دارد باید محل زندگی‌اش جایی برای دو نفر داشته باشد، یعنی برای آن فردی که می‌خواهد به اینجا بیاوردش و برای خودش و خانواده‌اش. و دوم اینکه درآمد ماهیانه این فرد باید کافی باشد که خرج خودش و خرج آن کسی که می‌خواهد او را به آلمان بیاورد تامین بکند و اگر فرزندی داشته باشد که باید به او پول ماهیانه بدهد، بدون گرفتن کمک از دولت،‌ بتواند از پس این وظیفه هم بربیاید. فقط تحت این شرایط است که کسی بتواند از طريق ازدواج همسرش را از ایران به آلمان بیاورد. اما کسی که اینجا تبعیت آلمان را دارد احتیاجی نیست درآمد کافی داشته باشد و بزرگی محل زندگی‌اش هم چندان مهم نیست و در واقع کسی که تبعیت آلمان را دارد می‌تواند همسری انتخاب کند و او را به آلمان بياورد، حتا اگر بیکار باشد و یا حتا اگر از کمک دولت زندگی بکند.

دویچه وله: کسی که از طريق همسرش به آلمان مى آيد، حالا چه زن و چه مرد، به او اقامت کوتاه مدت داده می‌شود؟

کریمی: اقامت کسی که از طریق ازدواج به آلمان می‌آید در وهله‌ی اول سه سال است و در عرض این سه‌سال آن فرد موظف است، طبق قانون جدید، به کلاسهایی که مخصوص خارجی‌هاست برود و زبان آلمانی را یاد بگیرد و بعد از سه سال اگر قادر بود به زبان آلمانی صحبت بکند و بنویسد به او اقامت دائم می‌دهند.

دویچه وله: و اگر در این سه‌سال مشکلی پیش بیاید که اینها مجبور به جدایی از هم بشوند، همدیگر را نفهمند یا در خانواده دعوا داشته باشند ، وضعیت این کسی که به آلمان آمده چه می‌شود؟

کریمی: بله. این سوال بسیار مهم و خوبی‌ست که شما مطرح کردید، آنهم بدین شکل است که کسی که به آلمان می‌آید در دوسال اول ازدواج‌ اقامت‌اش وابسته به زندگی زناشویی‌ست، یعنی تا آن زندگی زناشویی برپاست می‌تواند اقامت‌اش را در دوسال اول تمدید کند. بعد از دوسال دیگر مهم نیست، از هم جدا بشوند، نشوند یا با هم باشند و یا نباشند،‌ آن فرد که از طریق ازدواج آمده حق اقامت مستقل از این ازدواج دارد. البته باید گفت که استثناهایی وجود دارد. یکی از آن استثناها این است که اگر هنوز دوسال نشده باشد یا خیلی کمتر از اين زمان باشد، مثلا چندماه یا یکسال از ازدواج‌شان گذشته باشد، ولی در زندگی زناشویی‌اش خشونت وجود داشته باشد، چه خشونت زبانی و چه خشونت فیزیکی و بدنی، و این فرد مدارکی از دکتر یا شواهدی داشته باشد که بتواند عرضه بکند می‌تواند اقامت‌اش را تمدید بکند، عليرغم اینکه از عمر ازدواج‌اش هنوز دوسال نگذشته است. این مسئله‌ای ست که دائم پیش می‌آید، بخصوص که بیشتر شامل حال خانمها می‌شود و در اين موارد راحت می‌شود از این قانون استفاده کرد. فقط این افراد باید بدانند که حتما باید مدارک جمع بکنند که مورد خشونت قرار گرفته‌اند. از نظر لفظی احتیاج به شاهد دارند و از نظر بدنی حتما باید از پزشک مدارک پزشکی بیاورند که بدنشان زخمی شده یا جای کتک را نشان بدهند و یا پلیس خبر کنند تا شاهد باشد که این زن برای حفظ سلامت‌اش به پلیس اطلاع داده است.

دویچه وله: یعنی اینطور که شما می‌گویید، اگر زنی در خانه مورد خشونت قرار بگیرد، چه خشونت لفظی و چه خشونت فیزیکی، مجبور به تحمل آن نیست؟

کریمی: بله، مجبور به تحمل نیست. دقیقا بخاطر اینکه زنها را از این شرایط آزاد بکنند تا اینها مجبور نشوند از ترس اینکه از آلمان بیرونشان کنند دو سال چنین زندگی وحشتناکی را تحمل بکنند به آنها این امکان را دادند که چنانچه در فضای خشونت‌باری زندگی می‌کنند هرلحظه بتوانند از این زندگی بیرون بیایند و همچنان حق دارند که اقامت‌شان را تمدید بکنند.

دویچه وله: و حق دارند اگر بچه‌ای دارند، بچه را در کنار خودشان نگه دارند؟

کریمی: مسئله‌ی بچه یک جریان و دادگاه دیگری دارد که دادگاه خانواده باید تصمیم بگیرد که حق صلاحیت، اینکه چه کسی حضانت بچه را به عهده داشته باشد، موضوعی‌ست که دادگاه باید تشخیص بدهد. ولی اگر زن و شوهری از هم جدا بشوند و بچه‌ای هم در میان باشد، بچه هم از طریق مادر و هم از طریق پدرش می‌تواند اقامت بگیرد و اینجا هم یک مسئله‌ی جالب دیگری پیش می‌آید که کمی هم پیچیده هست و باید توضیح‌اش داد. در نظر بگیرید، یک خانمی ازدواج کرده، بچه‌اش یکساله است، ازدواج‌اش هنوز به دوسال نرسیده،‌ از شوهرش می‌خواهد جدا بشود و مسئله‌ی خشونت هم نیست. این خانم اصلا احتیاجی نیست که بترسد. چون وقتی بچه داشته باشد، از طریق بچه می‌تواند اقامت بگیرد. چون بچه‌ای که در آلمان بدنیا می‌آید و یا پدر و یا مادرش اقامت داشته باشند آن بچه هم می‌تواند اقامت بگیرد و از آن طریق مادر بچه هم می‌تواند اقامت بگیرد. البته در این زمینه باید یک موضوعی را توضیح بدهم و آنهم تصمیمی‌ست بسیار جالب که در دادگاه عالى آلمان گرفته شده است. این تصمیم در آخر سال گذشته بوده، یعنی در حقیقت خیلی هم جدید است و آنهم اینکه تا حالا بچه‌هایی که در آلمان بدنیا می‌آمدند فقط از طریق مادرشان می‌توانستند اقامت بگیرند. یعنی اگر پدرشان اقامت داشت بچه نمی‌توانست از طریق پدر اقامت بگیرد، حتما باید مادرش اقامت می‌داشت. دادگاه تعيين كرد که این قانون که هم در قانون قدیم اتباع خارجی وجود داشته و هم در قانون جدید مهاجرت تمدید شده، این قانون در تناقض است با قانون اساسی آلمان و دادگاه تصمیم گرفت که قانونگذار تا آخر سال ۲۰۰۶ باید این قانون را عوض کند و مادر و پدر را صاحب یک حق بداند. یعنی بچه‌ها از طریق پدر باید همانقدرحق داشته باشند که از طریق ماد.

دویچه وله: خانم کریمی، با توجه به توضیحاتی که شما درباره ی قانون جدید مهاجرت دادید ، آیا بازهم امکان بوجود آمدن تغییر در قانون مهاجرت وجود دارد؟

کریمی: بله. درحال حاضر بحث زیادی وجود دارد برای تغییر بعضی از مواد قانون مهاجرت آلمان. بخصوص که ۱۱آئیننامه‌ی اتحادیه اروپا در رابطه با قانون مهاجرت باید در آلمان به قوانین ملی تبدیل بشوند. در این ضمن نیروها و موسسه‌های متفاوتی در آلمان مایل هستند که این قوانین مهاجرتی را که الان اعتبار دارد تا حدی تغییر بدهند، از جمله تغییراتی که در نظر هست یا در موردش بحث می‌شود این است که سن فردی را که بخاطر ازدواج می‌خواهد به آلمان بیاید حداقل ۲۱ سال تعيين شود. همان آن کسی که در آلمان زندگی می‌کند و هم آن فردی که قرار است از طریق ازدواج به آلمان بیاید. علتش هم این است که می‌خواهند از این طریق جلوی ازدواج‌های اجباری را بگیرند. چون شما حتما شنیده‌اید که بخصوص از کشور ترکیه بی‌شمار هستند کسانی که دخترها یا پسرهایشان را به زور وادار به ازدواج می‌کنند و اینها هنوز سن ۲۰ سال را ندارند و خودشان تصمیم نمی‌توانند بگیرند. پس بخاطر اینکه جلوی این مسئله را بطریقی بگیرند  می‌خواهند یک حداقل سنی تعیین بکنند که اقلا ۲۱ سال داشته باشند تا بتوانند به آلمان بیایند.

یکی از بحث‌های دیگری که وجود دارد و این خیلی مسئله‌ی مهمی‌ست و متاسفانه تا حالا هیچ توافقی، نه در درون دولت و نه در بیرون بین نیروهای سیاسی بوجود آمده است مسئله‌ی کسانی‌ست که در آلمان در حقیقت اقامت ندارند و باید آلمان را ترک کنند، ولی به دلایل شرایط خاصی در حال حاضر نمی‌توانند از آلمان بیرونشان بکنند. این افراد به اصطلاح در آلمان متحمل شده‌اند. اسم اقامتشان در اینجا هست «Duldung» که شما حتما شنیده‌اید  که راجع به این مسئله بحث خیلی زیادی هست. چون خیلی‌ها هستند، مثلا از فلسطین، که دهسال یا پانزده سال است در آلمان دارند زندگی می‌کنند، بچه‌هایشان اینجا بزرگ شده‌اند و اینها دائم در شرایط بسیار نابسامانی به زندگی ادامه می‌دهند، اجازه‌ی کار ندارند، اجازه‌ی تحصیلات دانشگاهی ندارند بخاطر اینکه اقامتشان ناروشن است و به این خاطر اینها سالهای مهمی از زندگی‌شان را از دست می‌دهند. از طرف نیروهای متعدد، بخصوص از طرف جامعه وکلا، فشار آورده شده به قانونگذاران آلمان و از آنها خواسته‌اند که یک راهی برای این افراد پیدا بکنند، بخصوص برای آن کسانی که بچه‌های کوچک دارند، بچه‌هایی که اینجا بزرگ شده‌اند و نشان داده اند که خیلی خوب می‌توانند در آلمان زندگی بکنند،‌ زبان آلمانی یاد گرفته‌اند یا مدرسه را خوب تمام کرده‌اند و نمره‌های خوب دارند. پس به این افراد این شانس را بدهند که در آلمان بتوانند اقامت بگیرند. ولی متاسفانه تا بحال نیروهای سیاسی آلمان نتوانسته‌اند بر این مسئله  توافقی با هم داشته باشند و در آخرین کنفرانس وزاری ایالتی آلمان با هم داشتند نتوانستند از این نظر به یک توافقی برسند. بنابراین، باید از این حرکت کرد که این تغییر هنوز طول خواهد کشید.

مسئله‌ی دیگری که درباره اش بحث است این است که طبق قانون آلمان وقتی یک خانمی از یک آقای آلمانی باردار می‌شود هم برای آن بچه‌ای که در شکم‌اش هست می‌تواند اقامت بگیرد و هم برای خودش. این امر باعث شده که تعداد زیادی از خانمها که از کسانی باردارشده‌اند که آنها آلمانی نیستند بروند به مردهای آلمانی پول بدهند، واز این طریق آنها ادعا بکنند که این پدر این بچه ها هستند و بعد از این طریق اقامت بگیرند. چون از نظر قانونی تاکنون بسیار مشکل بوده جلوی این مسئله را بگیرند و یا ثابت بکنند که این افراد دروغ می‌گویند، قانونگذاران دنبال امکان قانونی می‌گردند که این مسئله را هم هرچه سریعتر جلویش را بتوانند بگیرند.

دویچه وله: خانم کریمی، با سپاس از اینکه وقت در اختیار ما قرار دادید.