|
|
کارگران
کودکان
زنان هنر
و ادبیات
لطیفه
تصاویر
کامپیوتر
سایت های دیگر
اخبار روز از پیک ایران
خلاصه اخبار رادیو فردا
خارجی
آرشیو
صفحه
نخست
______________________________________________________________
آلرژی: بيماری هزار چهره
حتماً تا به حال
كلمه آلرژى يا حساسيت به گوشتان خورده است و احتمالاً با شنيدن آن به ياد عطسه و
آبريزش بينى و خارش چشم در فصل بهار افتاده ايد. اما آلرژى ممكن است چهره هاى
متفاوت و گاه خطرناكى به خود بگيرد و بيمارى هاى مختلفى جزء بيمارى هاى مربوط به
آلرژى طبقه بندى مى شوند.
• آلرژى فصلى
«آلرژى فصلى» يكى از شايع ترين اين نوع بيمارى هاست. آلرژى فصلى يا به عبارت
دقيق تر التهاب بينى ناشى از آلرژى معمولاً در بهار و تابستان به وجود مى آيد و
ناشى از گرده هاى گياهى است. اين بيمارى ناشى از استنشاق گرده هاى گياهى و نيز وارد
شدن آن به چشم است. زمان بروز علائم بيمارى ممكن است از اوايل بهار تا اواخر
تابستان بر حسب گرده گياهى كه به آن حساسيت داريد و زمان معين گرده افشانى آن گياه
متفاوت باشد. معمولاً يك زمينه خانوادگى هم در مبتلايان وجود دارد.
علائم اصلى بيمارى حملات مكرر عطسه، آبريزش بينى، خارش و آبريزش چشم ها، احساس خارش
در گلو، سقف دهان و گوش ها، كاهش تمركز و احساس ناخوشى كلى است.براى درمان علائم از
قرص هاى آنتى هيستامين و اسپرى هاى ضدالتهابى بينى استفاده مى شود. اسپرى ها يا
قطره هاى بينى ضد التهاب، با كاهش تورم پوشش درون بينى گرفتگى بينى را برطرف
مى كنند.اسپرى ها يا قطره هاى بينى ضدآلرژى با پوشش بينى و چشم مانع اثر عامل
آلرژى زا مى شوند.قرص يا اسپرى هاى ضداحتقان اگر گرفتگى بينى باعث ناراحتى چندانى
نشود، خيلى مفيد نيستند.
به تازگى يك قطره چشمى با نام «اولا پاتيدين» وارد بازار شده است كه با جلوگيرى از
آزاد شدن موادى كه در بدن علائم حساسيت را به وجود مى آورند، مى تواند در موارد
حساسيت چشمى بسيار موثر باشد؛ اين قطره دو بار در روز مصرف مى شود.
اگر به رغم اين درمان ها علائم شديد حساسيت در فرد باقى بماند، بايد به روش خاصى
نسبت به گرده گياهى عامل بيمارى، حساسيت زدايى انجام شود. در اين روش مقادير كمى از
آن گرده گياهى در طول يك دوره سه ساله به فرد تزريق مى شود تا فرد نسبت آن تحمل
پيدا كند و آلرژى درمان شود.
غير از اين درمان ها، مى توانيد خودتان كارهايى را انجام دهيد تا از شدت
ناراحتى تان كاسته شود. در صورتى كه مى دانيد به چه گرده گياهى حساس هستيد سعى كنيد
در فصل گرده افشانى آن گياه از رفتن به محل هاى رويش آن گياه خوددارى كنيد. از
عينك هاى آفتابى براى جلوگيرى از وارد شدن گرده ها به چشم هايتان استفاده كنيد.
داخل بينى تان را با سرم نمكى (نرمال سالين) شست وشو دهيد يا اندكى وازلين داخل
بينى تان بماليد. اگر در محل زندگى تان گرده هاى گياهى در فضا پراكنده مى شوند درها
و پنجره هاى اتاق خوابتان را در وسط صبح (حدود ساعت
۱۰)
و ابتداى غروب (حدود
ساعت ۷)
بسته نگه داريد چرا
كه معمولاً در اين ساعت ها اوج گرده افشانى گياهى صورت مى گيرد. از رفتن به پارك ها
يا مزارع به خصوص به سمت غروب خوددارى كنيد. براى تعيين كردن اينكه به كدام
گرده هاى گياهى حساسيت داريد مى توانيد به يك كلينيك آلرژى مراجعه كنيد.
با تزريق مواد آلرژى زاى مختلف به زيرپوست تان و مشاهده واكنش حاصل مى توان نوع
ماده آلرژى زا را تعيين كرد.ضمناً توجه داشته باشيد كه افراد داراى آلرژى به
گرده هاى گياهى ممكن است همزمان به ميوه ها و سبزيجات خاص و نيز به بعضى آجيل ها و
مغز هاى خوراكى هم حساسيت داشته باشند.
• اگزما
«اگزما» يك بيمارى حساسيتى ديگر است كه پوست را گرفتار مى كند. شايع ترين اگزما ها
شامل دو بيمارى التهاب پوستى ناشى از حساسيت و التهاب پوستى ناشى از تماس
هستند.التهاب پوستى ناشى از حساسيت كه اگزماى حساسيتى يا اگزماى كودكان هم ناميده
مى شود بيشتر در افرادى كه داراى پوست خشك هستند به وجود مى آيد و مواد آلرژ ى زاى
متفاوتى اين نوع اگزما را ايجاد مى كنند. اين بيمارى معمولاً از سنين كودكى شروع
مى شود و سابقه خانوادگى دارد.از علل احتمالى اگزماى حساسيتى، يكى آلرژى غذايى است
كه مهم ترين عامل در كودكان كم سن است. در كودكان مبتلا به اگزما معمولاً خوردن شير
گاو يا تخم مر غ علائم را بدتر مى كند. در كودكان بزرگ تر و بزرگسالان گرد و غبار
خانه و همچنين حساسيت به گربه و سگ هم ممكن است در بيمارى دخيل باشد بالاخره برخى
از ميكروب ها مثل «ميكروب استافيلوكوك» ممكن است باعث شيوع ناگهانى اگزماى شديد
شوند.
التهاب پوستى ناشى از تماس معمولاً تنها بزرگسالان را گرفتار مى كند. در اين بيمارى
پوست به تماس با يك ماده شيميايى واكنش نشان مى دهد. تماس با يك ماده شيميايى ممكن
است به علت حساسيتى كه فرد به آن دارد باعث التهاب پوست شود يا اينكه آن ماده
شيميايى مثلاً مايع ظرفشويى چربى طبيعى پوست را از بين ببرد و باعث خشكى، قرمزى،
ترك خوردن و خارش پوست شود.اگزما بيمارى بسيار شايعى است. از هر
۱۲
نفر بزرگسال يك نفر و از هر
۸
كودك يك نفر آنها در زمانى از عمرشان دچار اگزما مى شوند.شايع ترين مواد شيميايى كه
باعث التهاب پوست تماسى ناشى از آلرژى مى شوند اينها هستند.
•نيكل كه در جواهرات يا در زيپ، دكمه، قلاب يا قزن لباس ها وجود دارد.
•لاستيك و مواد مصنوعى مثل سيمان، حلال ها و چسب ها.
•بعضى از اجزاى مواد آرايشى، رنگ موها و عطر ها.
شايع ترين موادى كه باعث التهاب پوستى ناشى از تماس مى شوند اينها هستند:
•صابون، مواد پاك كننده و نرم كننده هاى پارچه
•شامپو ها
•مواد ضدعفونى كننده و سفيد كننده
علامت اصلى اگزما در بزرگسالان خشكى، خارش، التهاب پوست و پوسته ريزى آن است. در
كودكان ممكن است پوست مرطوب و ترشح كننده باشد و بعد با اضافه شدن ميكروب ها زردزخم
به وجود آيد.
وسعت و شدت بيمارى در افراد مختلف متفاوت است و ممكن است به صورت قرمزى و خارش يك
منطقه كوچك در بدن باشد يا نواحى وسيعى از بدن ملتهب شود و خارش تحمل ناپذيرى به
وجود آورد. جاى تعجب نيست كه افراد مبتلا به اگزماى شديد دچار افسردگى، كاهش عزت
نفس يا مشكلات تحصيلى و كارى مى شوند.افراد مبتلا به اگزما در عين حال به تبخال و
زگيل _ دو بيمارى ويروسى پوست _ حساس تر از افراد عادى هستند.نكته ديگرى كه بايد به
آن توجه داشت اين است كه متاسفانه بيش از نيمى از كودكان كه اگزماى گسترده ناشى از
آلرژى دارند با افزايش سن و بهبود اگزما دچار آسم مى شوند.
در موارد التهاب پوست ناشى از تماس بايد سعى كنيد عامل تحريك كننده را پيدا كنيد و
از تماس پوستى با آن اجتناب كنيد. در كلينيك هاى آلرژى نيز تست هايى به صورت
مشمع هاى پوستى براى كشف عامل بيمارى وجود دارد. اگر مبتلا به اگزماى ناشى از
حساسيت باشيد با مراجعه به متخصص آلرژى و انجام تست هاى خاص براى مواد آلرژى زاى
غذايى يا تنفسى، عامل حساسيت زا مشخص مى شود تا بتوان اقدامات عملى براى اجتناب از
آن انجام داد.درمان «التهاب پوستى ناشى از تماس» اجتناب كامل از ماده محرك و درمان
قرمزى و دانه هاى پوستى موجود با پماد هاى كورتونى ضعيف و نرم كننده هاى وازلينى
است.درمان اگزماى حساسيتى اندكى مشكل تر است و ممكن است مجموعه اى از درمان ها را
لازم داشته باشد. در اين موارد مقادير دلبخواهى از نرم كننده هاى پوستى مثل كرم ها،
پماد ها و لوسيون هاى مرطوب كننده و روغن هاى حمام را بايد مرتباً روى پوست ماليد
تا پوست نرم و مرطوب شوند.
در هنگام شدت گرفتن علائم مى توان از كرم هاى كورتونى براى كاهش دادن التهاب
استفاده كرد. براى رفع خارش ممكن است قرص هاى آنتى هيستامين براى شما تجويز شود كه
با توجه به اين كه قرص تا حدى خواب آلودگى ايجاد مى كند خواب شب را براى شما
راحت تر مى كند.پزشك در موارد بسيار شديد ممكن است براى مدت كوتاهى قرص هاى خوراكى
كورتون را تجويز كند. در صورت عفونت در محل اگزما و ايجاد زرد زخم و بدتر شدن اگزما
ناشى از ميكروب استافيلوكوك ممكن است مصرف آنتى بيوتيك ضرورت پيدا كند.باند هاى
مرطوب كه به طور آماده شده در دارو خانه ها به فروش مى رسد به خصوص در مورد كودكان
ممكن است كمك كننده باشد. در اين موارد پس از ماليدن كرم نرم كننده يا كورتونى با
باند هاى مرطوب محل را پانسمان مى كنيد، به اين ترتيب هم جذب كرم ها بهتر مى شود هم
خارش تسكين مى يابد و هم از خاراندن پوست توسط كودك جلوگيرى مى شود.
از دارو هاى گياهى مختلفى هم براى درمان اگزما استفاده شده است كه تاثير آنها در
افراد مختلف فرق مى كند. ضمناً بايد توجه داشته باشيد كه هر «داروى گياهى» يا
«طبيعى» ضرورتاً بى خطر نيست و بايد در مورد استفاده از آنها با پزشك تان مشورت
كنيد.
به تازگى چند كرم غير كورتونى وارد بازار دارويى شده اند كه در عين آنكه عوارض
دارو هاى كورتونى را ندارند، به نظر مى رسد در درمان اگزماها در مناطق حساس پوست
مثل صورت بسيار موثر باشند. از جمله آنها كرم هاى «تاكروليموس» و «پيمكروليموس» را
مى توان نام برد كه با تنظيم دستگاه ايمنى بدن اگزما را درمان مى كنند.با انجام
بعضى از كارهاى ساده مى توانيد علائم اگزماى حساسيتى را تشكيل دهيد:
• حمام آب ولرم بگيريد و از مواد نرم كننده استفاده كنيد، ولى حمام خود را طولانى
نكنيد. با ملايمت با حوله پوست تان را خشك كنيد، اما هرگز قسمت هايى از پوست كه
مبتلا به اگزما است را با ماليدن حوله روى آنها خشك نكنيد.
• از استفاده صابون و مواد پاك كننده و شامپو روى پوست مبتلا اجتناب كنيد _ به جاى
صابون از كرم هاى مرطوب كننده و آبدار استفاده كنيد.
• لباس هاى زير يا ساير لباس هايى را كه با پوست تماس دارند از جنس كتان انتخاب
كنيد. از پارچه هاى پشمى يا پلى استر پرهيز كنيد.
• لباس هاى تنگ نپوشيد.
• ناخن هايتان را كوتاه كنيد و هيچ گاه پوست مبتلا را نخارانيد.
• ورزش هايى را كه باعث تعريق زياد مى شوند كنار بگذاريد.
• سعى كنيد آرامش خود را حفظ كنيد. استرس باعث بدتر شدن اگزما مى شود.
براى پيشگيرى از اگزماى پوستى بهترين راه استفاده مكرر از نرم كننده هاى پوستى است
كه بهتر است پس از حمام روى پوست ماليده شوند.
• آسم
«آسم» شكل تنفسى آلرژى است. آسم راه هاى هوايى كوچك داخل ريه ها را گرفتار مى كند
كه هوا را به ريه ها وارد و از آن خارج مى كند. راه هاى هوايى ريه در آسم ملتهب،
متورم و باريك مى شوند و مقدار زيادى خلط در آنها جمع مى شود.در مورد آسم هم مانند
بسيارى از آلرژى هاى ديگر سابقه ابتلاى خانوادگى وجود دارد. يك عامل ديگر كه در
ابتلاى كودكان به آسم موثر دانسته شده است سيگار كشيدن مادر در دوران باردارى يا در
زمان شيردهى با پستان است.يكى از شايع ترين عوامل مستعد كننده به آسم، آلرژى به
حشرات بسيار ريزى است كه با چشم ديده نمى شوند و در گرد و غبار همه خانه ها وجود
دارند و به آنها هيوه يا مايت مى گويند. همچنين هاگ كپك ها، گرده هاى گياهى و
حيوانات خانگى و گاهى آلرژى غذايى زمينه ساز آسم مى شوند.
عوامل تحريك كننده حمله آسم اينها هستند:
• عفونت هاى ويروسى مانند سرماخوردگى و آنفلوآنزا.
• سيگار كشيدن در خانه.
•بعضى از ورزش ها مانند دويدن.
•قرار گرفتن در معرض هواى سرد.
•دارو هايى كه حاوى آسپرين باشند.
•نوشابه هايى كه حاوى دى اكسيد سولفور باشند.
علائم اصلى آسم سرفه، خس خس سينه، تنگ تنفسى و احساس سنگينى روى قفسه سينه است.دو
دسته درمان اصلى براى آسم وجود دارد. يكى درمان هاى تسكين دهنده و ديگرى درمان هاى
پيشگيرى كننده. دارو هاى ضد آسم معمولاً از طريق دستگاه هاى مختلفى مصرف مى شوند كه
به بيمار امكان مى دهند با نفس كشيدن دارو را از دهان وارد ريه ها كند. اگر به
اسپرى هاى ضد آسم محفظه هاى پلاستيكى مخصوصى كه در داروخانه ها موجودند را اضافه
كنيد، ميزان دارويى كه وارد ريه ها مى شود زياد و در نتيجه تاثير آن بيشتر
مى شود.داروهاى تسكين دهنده آسم، گشاد كننده هاى مجراى هوايى ناميده مى شوند. اين
دارو ها با شل كردن عضلات اطراف راه هاى هوايى در ريه ها باعث گشاد شدن آنها و
راحتى تنفس مى شوند. اين دارو ها را كه معمولاً به صورت اسپرى هاى مخصوص هستند
براساس دستور پزشك بايد استفاده كرد. قبل از تحرك بدنى يا ورزش بهتر است از اسپرى
خود استفاده كنيد تا ضمن ورزش دچار تنگى نفس نشويد.
دارو هاى پيشگيرى كننده آسم معمولاً به صورت اسپرى هاى كورتونى ملايم هستند كه
التهاب درون راه هاى هوايى و حساسيت آنها را كاهش مى دهند. بنابراين احتمال واكنش
بدن نسبت به ماده محرك را كم مى كنند. چون مدت اثر اين دارو ها محدود است بايد به
طور مرتب مطابق دستور پزشك استفاده شوند. در بسيارى از موارد تركيبى از دارو هاى
پيشگيرى كننده و تسكين دهنده طولانى اثر به خصوص در موارد شديد آسم مورد استفاده
قرار مى گيرد. مثلاً تركيبى از داروى تسكين دهنده سالبوتامول و داروى پيشگيرى كننده
بكلومتازون.در موارد بسيار شديد آسم ممكن است دوره كوتاهى از قرص كورتونى خوراكى
توسط دكتر توصيه شود تا التهاب راه هاى هوايى كاهش يابد.
دارو هاى خوراكى تئوفيلين و آمينوفيلين كه زمانى از جمله پرمصرف ترين دارو ها براى
درمان آسم بودند، امروزه ندرتاً به كار مى روند چرا كه عوارض جانبى ناخوشايندى
دارند و دارو هاى بهترى در دسترس است.
يك گروه دارويى جديد كه به خصوص در مورد آسم ناشى از حساسيت به آسپرين و افراد
مبتلا به حملات مكرر آسم مفيد هستند، گروه «آنتاگونيست هاى لوكوترين ها» هستند كه
به صورت خوراكى مصرف مى شوند.برخلاف تصور عموم، تمرين هاى تنفسى يا فيزيوتراپى
تنفسى براى آسم مفيد نيستند.تاثير داروهاى ضدآسم بر روى شما ممكن است در طول زمان
كم شوند و لازم باشد با مراجعه به پزشك نوع يا مقدار مصرف آنها را تغيير داد. علايم
زير از اين لحاظ هشداردهنده هستند.
• در مواردى كه دستگاه مخصوصى حداكثر جريان هوا را در ريه هاى شما اندازه گيرى
مى كند و مى توان از فروشگاه هاى لوازم پزشكى انواع مورد مصرف خانگى آنها را خريد،
نشان مى دهد كه هواى كمترى وارد ريه هاى شما مى شود.
•در صورتى كه مجبور شويد اسپرى ضدآسم خود را در دفعات بيشتر از معمول استفاده كنيد.
•اگر شب ها با تنگى نفس از خواب بيدار شويد.
•اگر نتوانيد فعاليت هاى روزمره تان را انجام دهيد.
•اگر به بيمارى برخورد كرديد كه دچار حمله آسم شده است، آرامش خود را حفظ كنيد.
مطمئن شويد كه او از اسپرى خودش استفاده كرده است. به حرف هاى او توجه كنيد، به او
اطمينان دهيد و او را ترغيب كنيد كه تنفس هاى آرام و عميق انجام دهد. اگر دستگاه
اندازه گيرى جريان هواى تنفسى موجود است وضعيت بيمار را به كمك آن بررسى كنيد. اگر
پس از ۱۰
دقيقه از مصرف اسپرى تسكين دهنده آسم تاثيرى مشاهده نشد يا دستگاه اندازه گيرى
جريان هواى تنفسى كمتر از
۵۰
درصد از مقدار مورد انتظار را نشان داد بايد فوراً پزشك و آمبولانس خبر كنيد.
همچنين اگر حال بيمار رو به وخامت رفت و قادر به صحبت كردن نبود بايد فوراً به
اورژانس اطلاع داد.براى پيشگيرى از حمله آسم بايد داروى پيشگيرى كننده را مرتباً
استفاده كرد و از عوامل محرك اجتناب كرد.
خود بيمار مى تواند با دستگاه اندازه گيرى جريان هواى تنفسى وضعيت خود را تحت نظارت
داشته باشد. اگر آسم ناشى از آلرژى به ماده خاصى باشد، بايد اين ماده را از راه
تست هاى خاص يافت و از آن پرهيز كرد.به ياد داشته باشيد حتى در صورتى كه دچار حملات
روزمره آسم نمى شويد بايد استفاده از داروى پيشگيرى كننده را ادامه دهيد، نبايد
منتظر وخيم شدن بيمارى ماند و آنگاه از داروها استفاده كرد.
•آلژرى
نسبت به سم
زنبور
واكنش هاى آلرژى نسبت به
نيش زنبور
بسيار شايع است. خطرناك ترين و عمده ترين عامل آلرژى، نيش زنبورهاى وحشى
است و آلرژى
نسبت به زنبور عسل كه بيشتر در ميان زنبورداران ديده مى شود در رده دوم
قرار
مى گيرد.براى بروز آلرژى لازم است فرد يك بار به وسيله زنبور وحشى يا زنبور
عسل گزيده
شود، و سپس حداكثر تا
۶
هفته وقت مى گيرد تا حساسيت به وجود آيد.
بنابراين در
اولين گزش آلرژى رخ نمى دهد. زنبورهاى وحشى مى توانند چندبار انسان را
بگزند، در
حالى كه زنبورهاى عسل هنگام نيش زدن، نيش خود را در پوست به جاى
مى گذارند و
بلافاصله مى ميرند.
در اغلب
موارد نيش زدن زنبور باعث تورم و
درد در محل
به خاطر يك واكنش سمى غيرحساسيتى به زهر زنبور مى شود. واكنش هاى
حساسيتى به
نيش زنبور ممكن است خفيف باشد و با درد و قرمزى موضعى پوست همراه باشد.
در عين حال
ممكن است واكنشى عمومى تر به همراه تورم، كهير و قرمزى باشد كه دو مفصل
را در
برمى گيرد.در موارد شديدتر ممكن است كل بدن دچار تورم شود، تورم عروقى منتشر،
اشكال تنفس و
آنافيلاكسى شديد با شوك و سقوط فشار خون به وجود مى آيد.واكنش آلرژى
نسبت به سم
زنبور در طول ده دقيقه پس از گزيده شدن به وجود مى آيد.
واكنش هاى
شديد حساسيتى تهديد كننده حيات در افراد داراى آلرژى شديد، در
افراد مسن،
در افرادمبتلا به بيمارى هاى قلبى و عروقى و در موارد گزش هاى متعدد
ممكن است روى
دهد.در موارد واكنش هاى خفيف به سم زنبور تنها مصرف قرص هاى
آنتى هيستامين كافى است، در حالى كه در موارد واكنش هاى شديدتر يا آنافيلاكسى ممكن
است احياى
بيمار به تزريق آدرنالين، آنتى هيستامين، قرص هاى خوراكى كورتون و تزريق
سرم نياز
داشته باشد.همه افرادى كه به نيش زنبور آلرژى دارند بايد دستبندهاى هشدار
پزشكى (كه
وجود حساسيت بر روى آن ثبت شده است) و نيز يك سرنگ خودكار تزريق آدرنالين
همراه داشته
باشند.با استفاده تست خراش پوستى مى توان آلرژى فرد به سم زنبور وحشى
يا عسل را
تشخيص داد. متأسفانه اين تست به اندازه تست ها براى مواد آلرژى زاى تنفسى
دقيق
نيست.براى پيشگيرى از آلرژى به سم زنبور نكات زير را رعايت كنيد:
• در
تابستان ها
از محل هايى كه زنبورهاى وحشى در آنها فراوانند، به خصوص محل هاى
پيك نيك،
آشغالدانى ها و مكان هاى صرف غذا دورى كنيد.
• در بيرون
از خانه از
نوشيدن
مايعات شيرين و چسبناك خوددارى كنيد.
• اگر زنبورى
به شما نزديك
مى شود،
وحشت زده نشويد، به جاى اين كه بى حركت بايستيد يا به آرامى از او دور
شويد، با زدن
ضربه اى او را بكشيد.
• هرگز پس از
نيش زنبور ورزش نكنيد يا
حمام داغ
نگيريد چرا كه ممكن است واكنش به سم زنبور تشديد شود. اگر به كسى برخورديد
كه دچار
آلرژى شديد (آنافيلاكسى) شده است، فوراً كمك خبر كنيد، احياى قلبى و ريوى
انجام دهيد و
در صورت امكان به او آدرنالين تزريق كنيد.
روش هاى
حساسيت زدايى
از آلرژى نسبت به سم زنبور بسيار مؤثر هستند. در اين روش درمانى
تزريق هايى
براى حساسيت زدايى در يك دوره
۳
تا ۵
ساله انجام مى شود كه معمولاً به
بهبودى كامل
آلرژى منجر خواهد شد. اين درمان بايد تنها در كلينيك هاى تخصصى آلرژى
انجام شود
چرا كه ممكن است واكنش هاى شديدى در هنگام تزريق به وجود
آيد.
•
آنافيلاكسى (آلرژى
شديد و عمومى(
آنافيلاكسى يا شوك آنافيلاكسى، يك واكنش ناگهانى و خطرناك آلرژى است كه همه
بدن را در بر
مى گيرد. درمان فورى اين عارضه ضرورى است وگرنه ممكن است بيمار به علت
اختلال گردش
خون و قلب بميرد.در حال حاضر دقيقاً معلوم نيست كه چرا عده اى از افراد
به
آنافيلاكسى دچار مى شوند، اما آنافيلاكسى معمولاً در افرادى رخ مى دهد كه سابقه
آلرژى دارند.
گردو، بادام،
فندق و ساير ميوه هاى داراى مغزخوراكى،
خوراكى هايى
هستند كه بيش از همه در افراد مستعد ممكن است آنافيلاكسى ايجاد
كنند.همچنين
ماهى، صدف، تخم مرغ و لبنيات نيز ممكن است آلرژى هاى شديد به وجود
آورند. در
افراد حساس حتى خوردن مقدار اندكى از اين غذاها ممكن است به آنافيلاكسى
منجر
شود.آلرژى به نيش زنبور و نيز آلرژى به داروهايى مثل آنتى بيوتيك ها ممكن است
آنافيلاكسى
ايجاد كند.آنافيلاكسى مجموعه اى از علائم ايجاد مى كند كه در تركيب با
هم به يك
واكنش شديد حساسيتى عمومى همراه با اشكال تنفسى و كاهش فشار خون منتهى
مى شود.واكنش
اوليه تورم و خارش در محل ورود ماده آلرژى زا به بدن است.
براى مثال در
آلرژى غذايى، دهان و گلو دچار تورم و خارش مى شود يا در
حساسيت به سم
زنبور محل گزيدگى به شدت تورم پيدا مى كند و خارش شديدى به وجود
مى آيد.سپس
به سرعت دانه هاى پوستى خارش دارى سراسر بدن را مى پوشاند. صورت و
بافت هاى نرم
از جمله مخاط راه هاى هوايى متورم مى شوند و فرد اشكال تنفسى پيدا
مى كند.بيمار
به شدت هيجان زده است و احساس مى كند كه «دارد مى ميرد»، فشار خون
شروع به
پايين آمدن مى كند و فرد هوشيارى خود را از دست مى دهد.اين علائم به سرعت و
در طول چند
دقيقه پس از تماس با ماده حساسيت زا ظاهر خواهند شد.آنافيلاكسى بايد به
فوريت درمان
شود زيرا انسداد مجارى تنفسى و افت فشار خون به سرعت رخ مى دهد. درمان
اورژانس شامل
تزريق داروى آدرنالين است كه فشار خون را بالا مى برد، اختلال تنفسى
را برطرف
مى كند و تورم را كاهش مى دهد، بيمار در اين صورت معمولاً به سرعت بهبود
مى يابد.در
هر حال مبتلايان به آنافيلاكسى بايد براى بررسى بيشتر به بيمارستان برده
شوند، زيرا
هنگامى كه اثر آدرنالين تمام مى شود ممكن است درمان هاى بيشترى از جمله
آنتى هيستامين ها، داروهاى كورتونى و گاهى اكسيژن و تزريق سرم لازم باشد.در برخورد
با بيمار
دچار آنافيلاكسى نكات زير را رعايت كنيد:
• اگر شخص
هوشيار است و
مشكل
تنفس دارد، به او كمك كنيد بنشيند. اگر بيمار به علت كاهش فشار خون دچار شوك
شده است،
بهتر است دراز بكشد و پاهايش بالا برده شوند.
•اگر شخص به
هوش نيست
وضع تنفس او
را ارزيابى كنيد و او را به پهلو بخوابانيد.
• اگر مطمئن
هستيد
كه او به علت
حساسيت دچار آنافيلاكسى شده است، ببينيد كه سرنگ آدرنالين در دسترس
هست يا نه.
در صورت لزوم به بيمار در تزريق آن به داخل عضله ران كمك كنيد.
• فوراً
اورژانس را خبر كنيد تا بيمار به بيمارستان منتقل شود.
براى پيشگيرى
از
آنافيلاكسى، در صورتى كه حساسيت شديد در ماده اى در شما تشخيص داده شده است،
هميشه بايد
سرنگ خودكار تزريق آدرنالين و نيز ساير داروهاى تجويز شده را به همراه
داشته باشيد.
همچنين بايد به اطرافيان، همكاران و بستگان خود اطلاعات لازم در مورد
بيمارى خود و
نحوه درمان آن را بدهيد. اطمينان حاصل كنيد كه تاريخ مصرف داروهايتان
نگذشته باشد
و يك دستبند يا گردنبند هشدار پزشكى بپوشيد كه بيمارى شما روى آن ثبت
شده باشد.
• واكنش هاى
نابجا نسبت به
غذاها
آلرژى به
غذاها
حوزه
پيچيده اى در پزشكى را تشكيل مى دهد و تا
۲۰
درصد افراد نسبت به غذا واكنش
نامناسب نشان
مى دهند و ادعا مى كنند كه به غذا آلرژى دارند. واكنش نسبت به غذاها
را در چند
گروه مى توان قرار داد:
۱-
آلرژى
واقعى غذايى
آلرژى
واقعى به غذا
ناشى از علل مختلفى است:در كودكان و نوزادان غذاهاى شايع آلرژى ا شامل
پروتئين شير
گاو، سفيده تخم مرغ، گندم، سويا، ماهى هاى روغنى و بادام زمينى هستند
در بزرگسالان
ميوه هاى مغزدار مختلف مثل پسته، گردو، بادام زمينى و ميوه هايى مثل
هلو، سيب،
توت فرنگى، مركبات، سبزيجاتى مانند كرفس، گوجه فرنگى، پياز، سير و جعفرى
ممكن است
حساسيت ايجاد كنند. غذاهاى دريايى مانند ماهى، خرچنگ، ميگو و... نيز ممكن
است آلرژى به
وجود آورند.علائم حساسيت به غذا به شكل ظاهر شدن سريع خارش، دانه هاى
پوستى در
سراسر بدن، تورم بدن، اشكال تنفس و نهايتاً بيهوشى است كه پس از مصرف
مقدار اندكى
از غذاى مربوط به وجود مى آيد.بعضى از افراد ممكن است كه پس از مصرف
غذايى كه به
آن حساسيت دارند، دچار خارش موضعى دهان و گلو شوند.غير از واكنش سريع
به غذاى
آلرژى زا ممكن است به طور ديررس نسبت به غذا واكنش هايى بروز كند و اين امر
ممكن است
اساس اگزماى كودكان باشد. بيمارى سلياك در كودكان در نتيجه حساسيت تأخيرى
نسبت به ماده
گلوتن در گندم به وجود مى آيد؛ در نتيجه مخاط ها آسيب مى بيند و
اسهال، نفخ و
كم خونى به علت سوء تغذيه به وجود مى آيد.
۲-
عدم تحمل
غذايى
عدم تحمل
غذايى ممكن است به علت فقدان آنزيم هاى خاص گوارشى مثلاً
لاكتاز در
عدم تحمل به لاكتوز موجود در شير كه عارضه اى بسيار شايع است، هيستامين-
يك ماده
شيميايى كه در بدن هم توليد مى شود و عامل ايجاد علائم مربوط به حساسيت
است- به طور
طبيعى در مواد غذايى موجود است و ممكن است بيش از حد سريع تر از غذاى
مصرفى جذب
شود و باعث ايجاد علائمى شبيه آلرژى شود.بالاخره واكنش هايى نسبت به مواد
نگهدارنده و
مواد اضافه شونده به غذاها مثل سولفيت ها، بنزوات ها، ساليسيلات ها،
مونوسديم
گلوتامات كافئين، آسپارتات و تارترازين در افراد رخ دهد. علائم ناشى از
عدم تحمل
غذايى معمولاً شروع كندترى دارد و به دستگاه ايمنى ارتباطى ندارد و
معمولاً
تهديدكننده حيات نيست، معمولاً واكنش بسته به ميزان غذاى خورده شده دارد.
مقادير كم
غذاى محرك تحمل مى شوند، اما مقادير بيشتر آن باعث واكنش هايى مثل
دانه هاى
پوستى، گرگرفتگى، دردشكمى، استفراغ، اسهال و تپش قلب مى شود. نبود آنزيم
خاصى در بدن
ممكن است به توليد مواد واسطه سمى مثل هيستامين منتهى شود كه علائم
آلرژى را
تقليد مى كنند. اين واكنش ها را آلرژى كاذب
مى گويند.
۳-
مسموميت
غذايى
سموم ممكن
است به
طور طبيعى در
غذاهايى مثل قارچ ها و سيب زمينى (لايه سبزرنگ روى سيب زمينى) وجود
داشته باشد.
رشد باكترى در ماهى در حال فساد با ترشح سم باعث مسموميت مى شود. اين
واكنش ها در
هر فردى كه غذاى حاوى سم را بخورد روى مى دهد و شامل عدم تحمل گوارشى
يا واكنش
ايمنى نيست.
۴-
بيزارى از
غذا
افراد مبتلا
به
بيزارى غذايى
بدون اساس منطقى به خودشان قبولانده اند كه نسبت به غذاى معينى آلرژى
دارند و اگر
آن غذا به آنها داده شود استفراغ خواهند كرد. اگر آن ماده غذايى خاص در
درون يك
خوراك پنهان شده باشد هيچ اثر ناراحت كننده اى مشاهده نمى شود. واكنش اين
افراد كاملاً
پايه روانى دارد و متقاعد كردن آنها در مورد اين كه آلرژى ندارند
بسيار مشكل
است.تشخيص آلرژى غذايى را مى توان از طريق تست خراش پوستى
(Skin Prick Test)
به مواد غذايى
گوناگون و نيز به وسيله تست
RAST تشخيص
داد. تست پوستى به
وسيله عصاره
تازه غذا دقيق تر است.
در صورتى كه
اين آزمايش ها جواب دقيقى
ندهند،
مى توان آزمون «رژيم غذايى محذوف» را اجرا كرد. در اين روش شخص تنها غذايى
را كه احتمال
آلرژى آن بسيار كم است مثل گوشت گوسفند، برنج،گلابى و سيب زمينى شيرين
مى خورد.
هنگامى كه علائم آلرژى فروكش كرد، به تدريج هرچند وقت يك بار مواد غذايى
مشكوك وارد
رژيم غذايى مى شود. اين تست بايد تحت نظارت يك متخصص رژيم غذايى صورت
گيرد براى
اين كه كودك به علت رژيم غذايى محدود دچار سوء تغذيه نشود.تشخيص عدم تحمل
به غذا بسيار
مشكلتر است، چرا كه آزمون پوستى براى آن وجود ندارد. ماده غذايى مظنون
بايد از رژيم
غذايى حذف شود و بهبود بالينى احتمالاً به وسيله متخصص مربوط ارزيابى
شود. پس از
كشف يك ماده غذايى خاص، مى توان با وارد كردن دوباره آن به رژيم غذايى
براى مدتى
كوتاه و ظهور مجدد علائم از تشخيص مطمئن شد.براى پيشگيرى از ايجاد آلرژى
در كودكان
توصيه مى شود كه مادران باردار از كشيدن سيگار و خوردن غذاهاى آلرژى زا
در نيمه آخر
باردارى خوددارى كنند. مادر بايد پس از تولد كودك تا شش ماهگى تنها او
را با شير
مادر تغذيه كند و پس از آن از دادن غذاهاى آلرژى زا به او پرهيز كند.
در صورت مصرف
شيرخشك بايد مسئله احتمال آلرژى به پروتئين هاى آن در نظر
باشد. غذاهاى
جامد را از شش ماهگى به بعد به كودك بدهيد و غذاهاى ابتدايى را به
موادى مثل
گوشت گوسفند، مرغ، برنج، سيب زمينى شيرين، هويج و گلابى منحصر كنيد. از
دادن شير
گاو، سفيده تخم مرغ، گندم، ماهى، سويا و مركبات تا پايان سال اول زندگى
كودك خوددارى
كنيد و بادام زمينى، پسته، گردو... را تنها در سه سالگى به كودك
بدهيد.بايد
بر روى برچسب هاى غذايى به خصوص در مورد غذاى پردازش شده يا كنسرو شده
اجزاى تشكيل
دهنده آنها ثبت شود. از غذاهايى كه حاوى مواد نگهدارنده يا اضافه شونده
هستند،
حتى الامكان دورى كنيد.در صورتى كه ماده غذايى عامل آلرژى مشخص شود،
مؤثرترين
پيشگيرى حذف آن ماده از رژيم غذايى است. در صورتى كه اين امر به طور كامل
ممكن نباشد،
استفاده از داروى خوراكى «كروموگليكات سديم» ممكن است نتيجه بخش
باشد.
•
آلرژى
دارويى
در مجموع
حدود
۱۵
درصد افراد
واكنش هاى نابجا به داروها را گزارش مى كنند اما تنها
۵
درصد آنها
واقعاً به
دارو آلرژى دارند و در ميان اين افراد تنها
۱/۰
درصد آلرژى كشنده
دارند.واكنش
آلرژى به داروها به صورت زير ممكن است رخ دهد:
۱-
آلرژى هايى
كه
به دارو
مرتبط نيست بلكه به طور اتفاقى همزمان با مصرف دارو بروز مى كنند براى مثال
تهوع يا
دانه هاى پوستى به علت خود بيمارى و نه داروى مصرفى.
۲-
اثرات سمى
ناشى از مصرف
بيش از حد مجاز دارو يا واكنش هاى ناشى از واكنش متقابل دارو با ساير
داروهايى كه
بيمار همزمان مصرف مى كند.
۳-
بالاخره
واكنش هاى آلرژى واقعى بر
واكنش هاى
نابجايى كه به علت اثر دارو بر دستگاه ايمنى است.
علت آلرژى به
دارو ممكن
است به واكنش هاى مستقيم دستگاه ايمنى به صورت آنافيلاكسى باشد، چنانچه
در مورد
پنى سيلين، واكسن ها، انتقال خون انسولين و سرم هاى داخل وريدى ديده
مى شود.
داروهاى ديگر ممكن است باعث تحريك آزاد شدن هيستامين- ماده اى كه مسئول
برخى از
علائم آلرژى در بدن است- از طريق شيوه هاى غيرمرتبط به دستگاه ايمنى شوند و
در اين موارد
آزمون تشخيص هم وجود ندارند.داروهاى محركى كه از اين طريق عمل مى كنند
از جمله
آسپيرين و داروهاى ضد التهابى مشابه، مرفين و ساير مواد شبه افيونى،
داروهاى
بى حسى موضعى و برخى از مواد حاجب راديوگرافى است كه در داخل عروق تزريق
مى شوند.از
جمله داروهايى كه ممكن است باعث آلرژى دارويى شوند مى توان اين داروها
را نام برد:
• آنتى
بيوتيك ها مانند پنى سيلين، كوتريموكسازول، كلرامفنيكل
و...
• داروهاى
قلبى- عروقى مثل متيل دوپا، كاپتوپريل، آميودارون
و...
• داروهاى
بى حسى و بيهوشى مثل هالوتان و...
• مشتقات
مرفينى
مثل مرفين،
پتيدين، كدئين و...
• داروهاى
شبه آسپيرينى مثل ديكلوفناك،
ايبوبروفن،
ايندومتاسين و...
• داروهاى
مختلف شيمى درمانى سرطان
• مواد
ضدعفونى كننده مثل يديد و...
• واكسن ها
از جمله واكسن كزاز و
ديفترى
• مواد
نگهدارنده موجود در داروها مثل پارابن ها و
...
• داروهاى
ضدتشنج، داروهاى ضدسل، استرپتوكيناز، انسولين، آنزيم ها و
لاتكس
علائم آلرژى
به دارو ممكن است در طول يك ساعت پس از مصرف دارو ظاهر
شود و شامل
دانه هاى پوستى خارش دار مشابه بثورات پوستى سرخك يا كهير است. در شكل
شديد آلرژى
به دارو، ممكن است پوست به صورت گسترده اى تاول بزند (سندرم استونس
_ جانسون).
اين واكنش ممكن است به آلرژى شديد عمومى (آنافيلاكسى) ختم شود.همچنين
واكنش هاى
تاخيرى پس از مصرف دارو ممكن است به وجود آيد كه به صورت التهاب پوستى
عمومى و صدمه
به اندام هايى مانند كليه، كبد، ريه و سلول هاى خونى است.درمان آلرژى
دارويى قطع
فورى داروى مسئول و به دنبال تجويز داروهاى آنتى هيستامين است. در موارد
آنافيلاكسى
استفاده فورى از آدرنالين و داروهاى كورتونى ممكن است جان فرد را نجات
دهد.
تنها از مورد
آلرژى به بعضى داروها مانند پنى سيلين، آموكسى سيلين،
سولفوناميد و
سفالوسپورين مى توان به نحوى قابل اعتماد از آزمون
RAST استفاده
كرد.
در مورد داروهاى
ديگر در صورت شك داشتن به آلرژى بايد آزمون پوستى داخل درمى
_ تزريق
مقدار بسيار اندكى از دارو به داخل پوست _ و سپس تجويز دارو به فرد
(challerge test)
را در محيط
بيمارستان انجام داد. در مورد بعضى از داروها تست
پوستى به
وسيله مشمع حاوى دارو وجود دارد. از جمله نئومايسين و نگهدارنده هاى
پارابن براى
پيشگيرى از آلرژى به دارو نكات زير را رعايت كنيد:
• در صورتى
كه يكى از
اعضاى خانواده به پنى سيلين يا آسپيرين حساس باشد همه اعضاى خانواده از
لحاظ آلرژى
به اين داروها بايد مورد بررسى قرار گيرند.
• در صورت
آلرژى به
پنى سيلين،
مى توان آنتى بيوتيك اريترومايسين را جايگزين كرد و در صورت حساسيت به
داروهاى
ضدالتهابى و مسكن مانند ايبوبروفن از استامينوفن استفاده كنيد.
• از
آنجايى كه
واكنش آلرژى نسبت به هر دارويى حتى استامينوفن ممكن است رخ دهد، تنها
هنگامى كه
دارو به وسيله پزشك براى شما تجويز شده باشد و براى شما ضرورى باشد از آن
استفاده كنيد.
• هيچ گاه از
داروهاى فرد ديگر براى بيمارى خود استفاده نكنيد
مگر اينكه
پزشك اجازه اين كار را داده باشد و مطمئن باشيد كه خطرى برايتان وجود
ندارد.
منبع: روزنامه شرق