به سایت لج ور خوش آمدید

LAJVAR

 

کارگران    کودکان     زنان    هنر و ادبیات     لطیفه    تصاویر     کامپیوتر     سایت های دیگر

 اخبار روز از پیک ایران     خلاصه اخبار رادیو فردا    خارجی     آرشیو      صفحه نخست

 ______________________________________________________________

مادرانى با دو نقش

برگرفته از ایران

 زنان سرپرست خانوار    ، مادرانى با دو نقش متفاوت لحظه اى قد راست مى كند و آهى مى كشد و دوباره پارچه اى را كه در دست دارد محكم تر از قبل روى زمين مى كشد. خيلى دلش مى خواهد لحظه اى از كار فارغ شود، گوشه اى خلوت پيدا كند و كمى پاهايش را به ديوار تكيه دهد تا شايد خون هاى جمع شده در رگهايش جريان پيدا كنند. اما تا شب خيلى مانده، اگر مى خواهد پولش را كامل بگيرد مجبور است كه درست كار كند. او نان آور سه بچه قد و نيم قد است. وقتى سر سفره بخت نشست نمى دانست كه دست روزگار قرار است او را به بازى يك نفره سرنوشت دعوت كند. از وقتى آن تصادف لعنتى، شوهرش را از او گرفت، يكه و تنها بار زندگى را به دوش كشيد، بچه هايش هنوز آن قدر بزرگ نشده اند كه بتوانند به او كمك كنند. او حالا، هم نقش مادر را بايد براى بچه هايش بازى كند هم پدر. روزها پدرخانه است و بيرون از منزل كار مى كند تا بتواند لقمه نانى براى بچه هايش تهيه كند و شب ها مادر خانه مى شود، دست نوازش روى سر بچه هايش مى كشد، لقمه هاى نان را در دهانشان مى گذارد و لباسهايشان را وصله مى كند و... اما امثال او در جامعه ما كم نيستند؛ مادرانى كه دو نقش ايفا مى كنند، شيرزنانى كه به تنهايى با مشكلات مى جنگند، اما در عين حال توان و ظرفيت همه آنها يكسان نيست. يكى چون كوه در برابر توفان حوادث مى ايستد و ديگرى چون ريگ هاى صحرا از جا كنده مى شود، اما هر چه هست زنان تنهاى سرزمين من نياز به حمايت دارند. زيرا هم سرپرست خانواده اند و نان آور. زنان «خود سرپرست» در تعاريف جامعه شناسى به بسيارى از زنانى كه به دلايل متعددى مانند زندانى شدن يا از كار افتادگى همسر و طلاق ، سرپرستى خانواده خود را برعهده گرفته اند ، زنان سرپرست خانوار گفته مى شوند . براساس آمارهاى منتشر شده ، زنان، سرپرستى ۹‎/۴ درصد از خانواده هاى ايرانى را برعهده دارند كه البته به نظر نمى رسد اين آمار به واقعيت موجود جامعه ما نزديك باشد ، همچنين ۲۲‎/۵ درصد از زنان سرپرست خانواردرشهر در بخش خدمات و در روستاها نيز در بخش كشاورزى مشغول به كار هستند. بر اساس آمار موجود ‎/۴ ۳۱ درصد از زنان سرپرست خانواردر جامعه شهرى و ۴۴‎/۲ درصد آنان نيز در جامعه روستايى داراى درآمد و همچنين تنها ۳۳‎/۳ درصد اين زنان بيمه بازنشستگى و يا مستمرى بگير هستند ومابقى در آمد ثابتى ندارند. همچنين اطلاعات موجود حكايت از آن دارد كه بيشتر زنان سرپرست خانوار، كم سواد بوده و از مهارت كافى برخوردار نيستند و به دليل افزايش سن و برعهده گرفتن مسؤوليت زندگى قادر به اشتغال رسمى و ايجاد منبع درآمدى براى خود نيستند. طبق آمار، نسبت با سوادى بين زنان سرپرست خانوار ۳۳‎/۸ درصد بوده و نزديك به دو سوم اين زنان بى سوادند و در اين ميان فقط ۳‎/۲ درصد آنان از تحصيلات عالى برخورداراند كه يك درصد از اين ميزان را خانوارهاى يك نفره تشكيل مى دهند ( عمدتاً كسانى كه به دليل تحصيل هنوز ازدواج نكرده اند ). عملكرد مسؤولان علاوه بر سازمان تأمين اجتماعى، سازمان بهزيستى كشور نيز كه حمايت از نيازمندان و زنان سرپرست خانوار را بر عهده دارند نتوانسته در اين زمينه بخوبى عمل كند ، همچنين كميته امداد با طرح شهيد رجايى نيز نمى تواند با بودجه اندك خود نيازهاى اين زنان را تأمين كند. بر اساس سرشمارى هاى صورت گرفته از بين ۱۲ ميليون خانوار در كشور ۸‎/۴ درصد از آنان داراى سرپرست زن مى باشند. سرپرستان زن خانوار در مناطق شهرى ۸‎/۳ و در نقاط روستايى ۸‎/۶ درصد بوده اند و از ميان بيش از يك ميليون نفر زنان سرپرست خانوار در ايران ۳۴‎/۵ درصد به تنهايى سرپرستى خانوار را بر عهده دارند. ۲۱‎/۶ درصد از زنان سرپرست خانوار داراى همسر ، ۷۰‎/۵ درصد بى همسربر اساس فوت ، ۴درصد بى همسر بر اساس طلاق و ۳‎/۵ درصد آنها هرگز ازدواج نكرده اند، بنابراين بخش عمده اى از زنان سرپرست خانوار را زنان بى همسر تشكيل مى دهد و زنان داراى همسر بيش از يك پنجم زنان سرپرست خانوار را تشكيل مى دهند . مرگ زود هنگام مردان، وقوع مصيبت هاى اجتماعى مانند جنگ و ... باعث شده سرپرستى خانوار بر دوش زنان تحميل شود . اين درحالى است كه بيشتر اين زنان از كمبود يك چتر حمايتى و تأمين مالى زندگى رنج مى برند. نبود تأمين اجتماعى كارآمد از يك سو و ضعف وعدم حمايت كافى از سوى نهادهايى همچون كميته امداد، طرح شهيد رجايى و بهزيستى در پوشش فراگير و لازم خانوار بدون سرپرست مرد زمينه ايجاد بسترهاى سوء استفاده از اين گروه زنان را بيش از پيش فراهم مى كند . اين در حالى است كه طرح توانمند سازى زنان از مجلس ششم همچنان در دست بررسى است و هنوز هيچ كس نتوانسته ايرادهاى اين طرح را برطرف كرده، آن را تصويب كند. طولانى شدن اين پروژه نشان دهنده اين است كه هنوز مسؤولان با نگاهى جدى به مشكلات اين قشر آسيب پذير توجه ندارند. تصويب چنين طرح هايى مى تواند، گامى هر چند كوچك در رفع مشكلات زنانى باشد كه مجبورند به تنهايى چرخ زندگى شان را بگردانند.
زنان سرپرست خانوار استرس بيشترى دارند
بهزيستى استان تهران تحقيقى با همكارى معاونت پژوهشى دانشگاه علوم بهزيستى و توانبخشى انجام داده كه نشان مى دهد زنان سرپرست خانوار نسبت به ساير زنان ميزان استرس بيشترى را تجربه كرده، در مقابل از كيفيت زندگى پايين ترى برخوردارند، همچنين تعدد نقش هايى كه زنان سرپرست خانوار به عهده مى گيرند تأثير مستقيمى بر ايجاد استرس ، تشديد اختلالات روانى و بروز بيماريهاى جسمى دارد . اين تحقيق با عنوان «بررسى سلامت روانى زنان سرپرست خانوار تحت پوشش بهزيستى استان تهران » روى ۱۴۰ نفر از زنان سرپرست خانوار تحت پوشش از مناطق شرق، غرب ، شميرانات و شهررى و۴۰ نفر از زنان سرپرست خانوار پشت نوبت تحت پوشش صورت گرفته، بيانگر اين واقعيت تلخ است كه اين زنان در تمام ابعاد سلامت روانى در وضعيت به مراتب بدترى نسبت به زنان تحت پوشش به سرمى برند و افسردگى در اين زنان بسيار بيشتر از سايرين به چشم مى خورد . زنان سرپرست خانوار ، از نظر سلامت روانى در وضعيت به مراتب بدترى نسبت به ديگر زنان قرار دارند و عمدتاً يكى از علايم بيماريهاى روانى مانند افسردگى ، اضطراب ، وسواس و پرخاشگرى در آنها به وضوح ديده مى شود. در اين تحقيق آمده است كه زنان تحت پوشش به ترتيب شدت ، دچار علايم افسردگى ، شكايات جسمانى ، حساسيت درروابط متقابل، افكار پارانوئيد ، اضطراب ، وسواس ، پرخاشگرى ، اضطراب فوبيك و روان پريشى هستند كه در اين ميان فشارهاى اقتصادى ،اجتماعى و روانى نسبت به عامل ژنتيكى نقش بيشترى را در ظهور اين بيماريها ايفا كرده است . اين زنان دايماً با نگرش هاى فرهنگى منفى نسبت به خود و فرزندانشان مواجه شده ، نگرش هايى كه بسيار عذاب دهنده و موجب احساس حقارت ، درماندگى، ترس و خجالت در آنها مى شود كه با توجه به اين امر بالا بودن شدت علايم افسردگى، شكايات جسمانى و حساسيت در روابط متقابل كاملاً توجيه پذير است .
نيازى به قانون جديدى براى حمايت از اين زنان نيست
معاون امورحمايت خانواده كميته امداد مى گويد:«براى حمايت از زنان سرپرست خانوار نيازى به نوشتن قانون جديدى نيست بلكه بايد قوانين قبلى را اجرا كرد ، قانونى به اين منظور درسال ۷۴ به تصويب مجلس رسيد ولى تا به حال به دليل كمبود بودجه اعتبارى اجرا نشده است.» حسين بحيرايى مى افزايد:«از مجموع يك ميليون و۵۰۰ هزارخانوار تحت حمايت كميته امداد ۵۱، درصد زنان سرپرست خانوار هستند. اين در حالى است كه حدود ۴۱ هزار زن سرپرست خانوار تحت پوشش سازمان بهزيستى فاقد مسكن مناسب هستند كه اين رقم با تعداد ۱۳۰ هزار خانواده زن سرپرست شناسايى نشده كه تحت پوشش هيچ نهاد و ارگان حمايتى نيستند ، به بيش از ۱۷۰ هزار نفر مى رسد.
بيش از ۱۰۰ هزار زن سرپرست خانوار تحت پوشش كميته امداد استان تهران قرار دارند
معاون امور حمايتى كميته امداد استان تهران مى گويد: «در استان تهران ۱۸۰ هزار نفر تحت پوشش و حمايت كميته امداد قرار دارند كه ۶۰ درصد آنها يعنى در حدود ۱۰۸ هزار زن سرپرست خانوار هستند.» سعيد ستارى مى افزايد: «تأمين مسكن زنان سرپرست خانوارى كه همسران خود را بر اثر فوت از دست داده اند ، ازاولويت برنامه ها ى كميته امداد است وهمچنين اين نهاد مبلغى را نيزبه عنوان مستمرى ماهيانه ، كمك هزينه اجاره مسكن وكمك هايى نيز به صورت موردى ومقطعى دراختيار آنها قرار مى دهد .» وى خاطر نشان مى كند:«در طول سال كمك هاى ديگرى نيز به صورت نقدى وغير نقدى براى توانمند سازى وخود كفايى زنان سرپرست خانوار هزينه مى شود.»
طرح توانمند سازى زنان سرپرست خانوار
عضو فراكسيون زنان مجلس نيز مى گويد: «طرح حمايت و توانمندسازى زنان سرپرست خانوار در دست بررسى وكار كارشناسى است و بزودى در دستور كار مجلس قرار مى گيرد.»
عفت شريعتى مى افزايد:«اين طرح به منظور حمايت ، كمك وتوانمندسازى زنان خودسرپرست وسرپرست خانوار براى خود كفا كردن آنها براى تأمين معيشت زندگى در فراكسيون زنان مجلس مطرح و تدوين شده و پس از طى مراحل نهايى و كار كارشناسى در مجلس مطرح و مورد تصويب قرار مى گيرد.»
وى تصريح مى كند : «اجراى طرح حمايت از زنان سرپرست خانوار پس از تصويب نهايى به عهده مركزامور مشاركت زنان گذاشته خواهد شد تا اين مركزبرنامه ريزى و اقدامات لازم را براى توانمند سازى و حمايت از زنان انجام دهد.
مشكلات همچنان باقى است
در حال حاضر ۱ ميليون و ۳۰۰هزار خانواده زن سرپرست در كشور زندگى مى كنند كه درصد كمى از آنها تحت پوشش نهادهاى حمايتى از جمله بهزيستى و كميته امداد قرار دارند ، براى نمونه بهزيستى به عنوان يكى از اين نهادها تنها ۱۱۰ هزار خانواده زن سرپرست را مورد حمايت خود قرار داده و اين در حالى است كه ۱۷۰ هزار خانواده در نوبت مسكن ، ۲۸ هزار در نوبت مستمرى و خدمات موردى و ۳۵ هزار زن سرپرست خانوار نيز در نوبت وام اشتغال هستند و اين در حالى است كه بهزيستى با اعتبارات محدود خود سالانه بيش از ۳ هزار مددجوى جديد را نمى تواند به خانواده هاى تحت پوشش خود اضافه كند.
زنان همچنان درگير مشكلات معيشتى اند
آنها براى امرارمعاش خود مجبورند سخت كار كنند. هر روز وعده و وعيد هاى زيادى در زمينه حل مشكلات معيشتى زنان سرپرست خانوار داده مى شود. طرح هاى زيادى مطرح مى شود، اما تا تصويب طرح ها و به اجرا درآمدن شعارها فاصله زيادى باقى مانده است. زنان سرپرست خانوار هنوز هم منتظر دست يارى از سوى كسانى اند كه خود را متولى آنها مى دانند. برگزارى آموزش هاى فنى ، حرفه اى و خدماتى مناسب و ويژه اين خانوارها به منظور خودكفايى و بهبود سلامت روانى آنها ، ارائه راهكار مناسب اقتصادى معيشتى در زمينه استفاده از امكانات موجود براى خانواده آنها و ايجاد تسهيلات ويژه خود اشتغالى مانند راه اندازى بازارچه هاى تحت نظارت و حمايت سازمان بهزيستى و كميته امداد براى خانواده هاى زن سرپرست از جمله اقدامات مؤثر در زمينه حمايت هر چند اندك از اين زنان است.